Sağlığa metal tehdidi

ZİYNETİ KOCABIYIK

Vücudun hayati fonksiyonlarının yerine getirilmesi için elzem olan bakır, çinko, demir gibi metallerin fazlası, genel vücut sağlığı ve beyin fonksiyonları için büyük bir risk oluşturuyor. Bu metallerin, hücre gelişimi, üreme ve dolaşım sistemi, kalp sağlığı ve kaslarımızın iyi çalışması için gerekli olduğunu söyleyen Beslenme Uzmanı Dyt. Emre Uzun “Sağlık için ihtiyacımız olan bakır, demir ve çinkonun alınması gereken belirli miktarları vardır. Bunların üzerine çıkılması fayda yerine zarar verir. Mesela hâlsizlik ve yorgunluk belirtisiyle ortaya çıkan demir eksikliğini tedavi ederken aşırıya kaçarsanız, yine hâlsizlik ve yorgunluktan şikâyet edersiniz” dedi.
Vücutta metal birikiminin başta beyin hastalıkları olmak üzere, kanserden, Alzheimer’a kadar birçok ciddi sağlık probleminin kapısını araladığını hatırlatan Dyt. Emre Uzun, günlük hayatta kullanılan bir takım metal eşyalar ve özellikle de bilinçsiz multivitamin tüketiminin de gereğinden fazla metal alınmasına yol açtığını söyledi. Dyt. Uzun, hangi metalleri hangi besinlerden aldığımızı, günlük hayatta metal maruziyetinden nasıl korunabileceğimizi anlattı…

Çinko beynin ilacı ama…
Yetişkinlerin günlük çinko ihtiyacı 3 mg... Sakatatlar, etler, balık, buğday ruşeymi, kabak çekirdeği, badem, ceviz içi ve peynirde yüksek miktarda çinko bulunuyor. Beyin hücreleri birbiriyle iletişim kurmak için çinkoyu kullanıyorlar. Ancak fazla alınan çinko, hem toksik hâle geliyor hem de beyinde plak oluşumuna zemin hazırlıyor.

Ölçtürmeden vitamin takviyesi yapmayın
Pek çok multivitaminde demir, bakır ve çinko yer alıyor ve çoğu da günlük demir, bakır ve çinko ihtiyacımızın tamamını hatta daha fazlasını karşılayabilecek seviyede... Multivitamin alacağınız zaman en doğrusu hangi metalleri içerdiğini kontrol etmek, mümkünse içerisinde metal bulunmayanlarını almak gerekir...

Aşırı demir daha zeki yapmaz
Beyin fonksiyonları ile demir seviyesi arasında doğrudan bir ilişki var. Demir, vücutta kırmızı kan hücrelerine rengini veren, oksijen taşınmasını sağlayan ve gerçekte bir protein türü olan hemoglobin içinde yer alır. Hemoglobin seviyesi yeterliyse yapılan testlerde kişinin beynini daha iyi kullandığı görülmüştür. Buna karşılık düşükse, kişi  testlerde iyi performans gösteremez. Hemoglobin seviyeleri yüksek olanlar ise kötü performans sergiler! Farklı bir ifadeyle kanınızda hemoglobin seviyesinin düşük olması yüksek olmasından daha iyidir. Ayrıca vücut alınan fazla demiri atamadığı için demir, dokularda ve organlarda birikir. Bunun sonucunda yorgunluk, güçsüzlük, ağrı ile kendini gösteren kalp hastalığı, diyabet, karaciğer hasarı hatta arterit gelişebilir. Yetişkinlerin günlük demir ihtiyacı 9 mg’dır. Sakatatlar, etler, pekmez, kuru meyveler,
susam, kuru baklagiller, kuru domates ve patlıcanda yüksek miktarda demir bulunur…

Fazla bakır Alzheimer riskini artırıyor
Bakır, vücudumuzdaki bazı enzimler için gereklidir. Bakırın fazla alınması, vücut içinde oksitlenerek serbest radikallerin, yani yıkıcı oksijen moleküllerinin üretimini başlatabilir. Bu da beyin hücrelerine zarar verip yaşlanmayı hızlandırır. Sinir sistemi, öğrenme süreci, beyin ve hafıza üzerine toksik etkilere yol açabilir, kişiyi Alzheimer'a açık hâle getirir. Tıpkı demirdeki gibi normalden azsa problem oluşturur ama normalden yüksek olması daha büyük bir problemdir. Yetişkinler günde 900 mcg (mikrogram) bakıra ihtiyaç duyar. Sakatatlar, etler, balık, susam, fıstık, kuru baklagiller, kakao, yumurta ve yeşil sebzelerde yüksek miktarda; tahıllar ve diğer sebzelerde orta miktarda; süt ve taze meyvelerde ise çok az miktarda bakır bulunur.

Bunlara dikkat!

Su tesisatı: Evimize su getiren boruların bakır ve pirinçle döşenmesi, paslanıp içme sularına bakır ve çok daha farklı metaller geçirmesine sebep olabiliyor.
Ne yapmalı? Emin değilseniz damacana suyu kullanın.
Demir ve bakır mutfak eşyaları: Tencere, tava, cezve gibi malzemelerin içinde yapılan yemeklere bir miktar metal geçerek vücuda alınabiliyor.   
Ne yapmalı? En iyisi çelik, borcam, seramik pişirme kapları kullanmak.
İşlenmiş gıdalar: İşlemden geçmiş tüm gıda maddelerinde metaller bulur. Kahvaltılık gevreklerde. meyve sularında, fermente gıdalarda. Bu gıdalar, günlük ihtiyaçtan çok daha fazla metalin vücudumuza girme sebebidir.
Ne yapmalı?  İşlenmiş ürünler alacağınız zaman etiketleri iyi okuyun.
Sakatatlar: Dalak, ciğer gibi organ etleri ve kabuklu deniz ürünleri çok fazla miktarda metal içerir. Bu da vücudun ihtiyacı olandan fazla  metallerin vücuda alınmasına yol açar. Sonrasında da toksik etkilere sebep olur.
Ne yapmalı?  Sebze tüketimini artırmak ve kuru baklagillere yönelmek...