Bu kilimi dünyada 6 kişi dokuyabiliyor

Afyonkarahisar’da, koyun yününden ip ve kök boya ile dokunan “Bayat kilimi”, binlerce yıllık motifleri ile Türklerin Orta Asya’dan Anadolu’ya taşıdığı kültürel zenginliği yansıtıyor. Oğuzlar’ın Bayat boyundan insanların yaşadığı kentin Bayat ilçesinde, Kaymakamlık desteği ile kilim dokumacılığı usta ellerde devam ettiriliyor. Eski canlılığına kavuşan kilim dokumacılığı, yöre halkı için önemli bir geçim kaynağını teşkil ediyor.
 Bütün Türk boylarının “genlerinde bulunan” dokumacılığın Bayat boyunda daha gelişmiş olduğunu söyleyen Bayat Kaymakam Vekili Ahmet Nuri Demir, bu kilimi bugüne kadar taşıyan en önemli özelliğinin kök boyayla yapılması olduğunu vurguluyor. Demir “Tabiattan toplanan ot, çiçek ve meyveler burada ustamız tarafından işlenerek kök boya hâline getirilir. Daha sonra yine buranın köylerinden gelen koyun yünlerine bu boya ile renkleri verilir” diyor  ve ekliyor: Bayat kilimlerinin en önemli özelliği uzun ömürlü olmasıdır. Dokuması çok zordur. Dokuyucusu da azdır. Şu an sadece 6-7 dokuyucumuz kaldı. Yalnız bir kök boya ustamız var. Kaymakamlık olarak boya ustası ve dokuyucu sayısını artırmaya gayret ediyoruz.
Bayat kiliminin yüzlerce yıldır “Avşar güzeli”, “seleser”, “bindallı”, “bıtıraklı”, “ejderhalı” ve “burçaklı” gibi 12 model ile dokunduğuna işaret eden Kaymakam, sahte ürünlere karşı da uyarıyor: Kilim motiflerinde kadınlarımızın gönlünden geçen, tabiatta, çevrede gördükleri, yaşadıkları üzüntüleri, sevinci ve sıkıntılar yansıtılır. İlk dokunduğu dönemde kullanılan 12 model günümüzde de korunmaktadır. Bunların dışına çıkmadan şu anda kadınlarımız aynı modelleri aynı duygularla işlemeye devam etmektedir. Uluslararası fuarlara katılıyoruz. Birçok yerde ‘Bayat kilimi’ diye satılan sentetik boyalarla yapılmış kilimler görüyoruz. Bunu özellikle turistik yerlerde satıyorlar. Ama Bayat kilimlerine şu an en orijinal hâliyle ulaşılacak yer Bayat ilçemizdir. Ankara-Afyonkarahisar kara yolu üzerinde bulunan kilim atölyemizden temin edilebilir.

TOPLA KAYNAT DOKU
Bayat kiliminin serüveni şöyle gerçekleşiyor: Dağlardan toplanan pinar, palamut ve mazı bitkisi gölgede kurutuluyor. Daha sonra kazanlara iple beraber konulup kaynatılıyor. 24 saat kazanda bekleyen ipler, askıya asılarak kurumaya bırakılıyor. Kurutulan ipler tezgâhlarda hünerli ellerde dokunarak yün kilim hâline getiriliyor.