Salâhaddîn-i Eyyûbî'nin Kudüs'e hizmeti

 

 

1096 senesinde, Fâtimî Sultânı El-Müsta’lî, Kudüs’ü ele geçirdiyse de, 15 Temmuz 1099’da Haçlılar istîlâ ettiler. Kudüs’ü yakıp yıktılar. Pekçok Müslümânı kadın, çocuk ve ihtiyâr demeden kılıçtan geçirdiler. Bu arada, "Mescid-i Aksâ"yı yağmalayıp, tepelerine haçlar diktiler. İçerisine heykeller koyarak kiliseye çevirdiler.

Sultân Salâhaddîn-i Eyyûbî, 1187 (H. 583) senesinde, Kudüs’ü Haçlılardan kurtarıp Mescid-i Aksâ’dan haçları ve putları kaldırttı. Eski hâline getirip yeni bir mihrâb yaptırdı. Salâhaddîn-i Eyyûbî, Kudüs halkına çok iyi davrandı. 

Sultân Salâhaddîn-i Eyyûbî’den sonra, Eyyubîler arasında siyâsî anlaşmazlıklar baş gösterdi. Hıristiyânlar bu durumu fırsat bildiler. Şâm ve Mısır Eyyûbîleri arasındaki anlaşmazlıkta, Şâm tarafını tercîh ettiler. Bu sebeple, 1244 senesinde Kudüs, tekrâr Hıristiyânların eline geçti.

Mısır Eyyûbî Hükümdârı Es-Sâlih Necmeddîn de, Hârezmlileri yardıma çağırdı. Hârezmliler Sûriye’yi baştan başa geçerek Kudüs’ü ele geçirdiler. Böylece Kudüs, Mısır Eyyûbîlerinin hâkimiyetine girdi. Bundan sonra Kudüs, Müslümânların elinde kaldı. Fakat daha sonra Moğolların istîlâsına uğrayan Kudüs, harâbe hâline geldi. Mısır’da Eyyûbî Devletinin yerine Memlûkler geçince, Moğolları geri püskürtüp Kudüs’ü de işgâlden kurtardılar...

Memlûkler döneminde, Sultânın nâibi tarafından idâre edilen Kudüs, bir ilim ve irfân merkezi hâline geldi. Memlûk Sultânları, Kudüs’ün îmârına önem verdiler. Sultân Baybars, Mescid-i Aksâ’yı tamir ettirerek şehrin kuzey-batısında, fakîrleri barındırmak üzere bir hân yaptırdı. Sultân Nasîrüddîn Muhammed, Mescid-i Aksâ’nın arka kısmını mermer ile kaplattı. Mihrâbın yanlarına iki pencere açtırdı. Harem’in yükseltilmiş kısmının kuzey tarafındaki sütunları ve Pamukçular kapısını tâmir ettirdi. Harem’deki iki mâbedin kubbelerini yaldızlattı.

Sultân Eşref Kayıtbay, Harem’in yüksek kısmı ile bunun batı duvarı arkasında bir çeşme yaptırdı. Mescid-i Aksâ’nın Zincirler kapısı yanında bir medreseyi genişletti ve şehrin su yollarını tâmir ettirdi.

Bilâhare, Kudüs 29 Kasım 1947’de "Birleşmiş Milletler Cemiyeti" tarafından Milletlerarası bir statüye kavuşturuldu. Bu karârı, Yahûdîler benimsedi, fakat Araplar ona karşı çıktı.

14 Mayıs 1948’de, İngiltere, Kudüs üzerindeki koruma rejimine son verdi. Aynı gün İsrâîl Devleti kuruldu. İsrâîl Devleti, Kudüs’ü de içine alırken, Ürdün, Filistîn’in geri kalan bölümünü, eski Kudüs şehriyle birlikte ilhâk etti. Bir müddet sonra, İsrâîl hükûmetinin birkaç Bakanlığı Kudüs’e taşındı...