İmâm-ı Mâtürîdî ve Mâtürîdîlik hakkında -1-

 

 

Hâtırlanacağı üzere, 05 Mart 2018 Pazartesi günü yazdığımız makâlenin sonunda, "Ehl-i sünnet itikâdı, Allahü teâlânın emrettiği, Sevgili Peygamberimizin inandığı, Hulefâ-i Râşidîn, Aşere-i Mübeşşere ve Ehl-i Beyt başta olmak üzere bütün Sahâbe-i kirâm, Tâbiîn ve Tebe-i Tâbiîn denilen ve hadîs-i şerîflerle medholunan ilk üç hayırlı neslin, Fukahâ-i Seb'a denilen 7 büyük Fıkıh âliminin, 4 Mezhep İmâmının, 2 Akâid İmâmının, büyük Müctehidlerin, 12 İmâmın, Silsile-i Aliyye ve Turuk-ı aliyye denilen büyük ulemâ ve evliyânın itikâdlarıdır" diye yazmıştık.

Yukarıda geçen iki "Akâid İmâmı"ndan biri İmâm-ı Eş'arî, diğeri de İmâm-ı Mâtürîdî'dir. Kıymetli Osmânlı âlimlerinden Taşköprüzâde’nin de ifâde ettiği gibi:

“Ehl-i sünnetin akâidde iki kolu vardır: 1) Mâtürîdiyye mezhebi: Bunun imâmı Ebû Mansûr Mâtürîdî’dir (rahimehüllah).  2. Eş'ariyye mezhebi: Bunun da imâmı Ebü'l-Hasen Eş'arî’dir (rahimehüllah). İkisinin de bildirdiği îmân esâsları aslında aynıdır. Yalnız aralarında, teferruâtla ilgili, îzâh, ifâde ve üslûb tarzından doğan cüz'î bazı farklılıklar vardır.”

İmâm-ı A’zam Ebû Hanîfe [rahimehullah], doğru yolda bulunmak, İslâm dînini bizzât Peygamber Efendimizin ve Eshâbının anlattığı gibi öğrenmek, inanmak ve yaşamak isteyenler için fıkıh bilgilerini toplayarak, kısımlara, kollara ayırdığı ve usûller, metodlar koyduğu gibi; Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem)in ve Eshâb-ı kirâmın bildirdiği itikâd, îmân bilgilerini de topladı ve yüzlerce talebesine öğretti. Bu sebeple Ehl-i sünnetin reîsi ve kurucusu kabul edildi.

İmâm-ı A’zam’ın bu husûsta ilk yazdığı kitâbın ismi “El-Fıkhu’l-Ekber”dir. Kendisinden sonra, talebesinden ilm-i kelâm, yani îmân bilgileri mütehassısları da yetişti. Bunlardan talebesi İmâm Muhammed Şeybânî’nin yetiştirdiklerinden, Ebû Bekr-i Cürcânî dünyâca meşhur oldu. Bunun talebesinden de Ebû Nasr-ı İyâd, kelâm ilminde Ebû Mansûr-ı Mâtürîdî’yi yetiştirdi. Ebû Mansûr, İmâm-ı A’zam’dan gelen kelâm bilgilerini kitaplara yazdı. Doğru yoldan sapanlarla mücâdele ederek, Ehl-i sünnet itikâdını kuvvetlendirdi ve her tarafa yaydı.

Ehl-i Sünnet itikâdını yayan İslâm âlimlerinden İmâm-ı Eş’arî de; İmâm-ı Şâfiî’nin talebesi zincirinde bulunmaktadır. Bu iki büyük imâm; Eshâb-ı kirâm, Tâbiîn ve Tebe-i Tâbiînin bildirdikleri itikâd, îmân bilgilerini açıklamış, kısımlara bölmüş ve herkesin anlayabileceği bir şekilde yaymışlardır. İmâm Eş’arî ve İmâm Mâtürîdî, hocalarının müşterek mezhebi olan “Ehl-i sünnet ve cemâat”ten dışarı çıkmamışlardır.