Kütüphaneler için seferberlik gerek

MURAT ÖZTEKİN

57. Kütüphaneler Haftası bu sene pandeminin gölgesinde kutlanıyor... Bugün başlayan haftada, çeşitli faaliyetler yapılacak, dijitalleşme ise en çok konuşulacak konulardan biri olacak. Zira Türkiye’de birçok kütüphane, telifsiz yayınlarının dijital ortama aktarılmasını hızlandırdı, teknoloji kullanımını artırdı. Ancak ülkemizde kütüphanecilik hususunda başka eksiklikler de bulunuyor.

1.182 HALK KÜTÜPHANESİ VAR
Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) son olarak açıkladığı 2019 istatistiklerine göre Türkiye’de 1.182 halk kütüphanesi ile üniversite ve diğer eğitim kurumlarına bağlı 31 bin 228 kütüphane bulunuyor. Ülkemizdeki halk kütüphanelerinin sayısı da 2019 yılında, 2018’e göre %1,7 arttı. Halk kütüphanelerindeki kitap sayısı ise bir önceki yıla göre %3,9 artarak 20 milyon 742 bin 540 oldu. 4 milyondan fazla basılı kaynağın yer aldığı Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesinin geçen sene açılması da büyük bir gelişmeydi.  
Ancak Türkiye’de birçok ilçede hâlâ halk kütüphanesi bulunmuyor. Türkiye’deki kütüphanelerin temel problemlerinden biri de nitelik eksikliği. TÜİK’in son verilerine göre en az halk kütüphanesi bulunan şehirler; Iğdır (3), Kilis (3), Yalova (3), Bartın (4), Bayburt (4) ve Bilecik (6) olarak sıralanıyor. Halk kütüphanelerindeki kitap sayısı en az olan iller de şöyle: Kilis (54 bin 759), Ardahan (65 bin 673), Yalova (70 bin 602), Siirt (84 bin 237), Hakkâri (84 bin 330), Şırnak  (85 bin 419), Iğdır (87 bin 525).

ADI “KÜTÜPHANE”
Kütüphanelerden birçoğunun yeterli vasıfları taşımadığını kaydeden Türk Kütüphaneciler Derneği Başkanı Ali Fuat Kartal “Bazılarına ‘kütüphane’ demek çok zor. Birçok kütüphanede de profesyonel kütüphaneci yok. En büyük eksiklerimizden biri de kütüphane veya bilgi merkezleri kanunumuzun olmaması. Kütüphanecilik konusunda devlet seferberliği başlatılması gerekiyor” diyor.

PANDEMİ KÜTÜPHANE OKUYUCUSUNU ARTIRDI
Pandeminin kütüphanelere olan rağbeti azaltmadığını söyleyen Ali Fuat Kartal “Özellikle halk kütüphanelerinde yoğun bir kullanım oluyor. Kütüphaneler sınırlı okuyucu kabul ettiği için dışarıda kuyruklar meydana geliyor. Kullanıcılar, bir kitap yerine birkaç kitap almaya başladılar. Okuma kültürüne sahip insanlar kütüphanelerden uzaklaşmadı”  diyor.

e-DEVLET GİBİ DİJİTAL KÜTÜPHANE KURULMALI
Ali Fuat Kartal da, Türkiye’de kütüphanelerin dijitalleşmesi konusunda da çalışmalar yapıldığı ancak bunların tek merkezden idare edilmesi gerektiğini söylüyor. Kartal, Türkiye’de telif hakları olmayan çok sayıda eser olduğunu, bu kitapların tek bir internet platformu üzerinden okuyuculara sunulması gerektiğini kaydederek “Pandemide, kütüphanelerin dijital hizmetlerini artırması gerektiğinin ne kadar önemli olduğu ortaya çıktı. Ancak bu konuda telif hakları bizi sınırlandırıyor. Buna rağmen telif hakları devlet kurumlarına ait olan çok sayıda kitap var. Bazı kurumlar bu kitapları, kendi internet sitelerinde erişime açıyor. Hâlbuki bütün bu kitaplara e-Devlet gibi tek bir yerden dijital olarak erişebileceğimiz bir internet portali meydana getirmemiz gerekiyor. Öte yandan aynı eserler, farklı kütüphaneler tarafından dijitalleştirilmeye çalışılıyor. Bu koordinasyonu sağlayacak bir yapı olmadığı için ekstra çabalara girişiliyor” şeklinde konuşuyor.  

KÜTÜPHANELERİN EN ÇOK OKUNANLARI
* “Kürk Mantolu Madonna”     Sabahattin Ali
* “Çalıkuşu” Reşat Nuri Gültekin
* “İnce Memed” Yaşar Kemal
* “Sefiller” Victor Hugo
* “Simyacı” Paulo Coelho
Türk Kütüphaneciler Derneği 2020 verileri.