128 milyar dolarla ülke kurtuldu

EKONOMİ SERVİSİ

Türkiye'de son günlerde "TCMB'nin 128 milyar doları buhar oldu" iddiasıyla suni gündem oluşturuluyor. Ekonomistler, muhalafet kanadının ileri sürdüğü bu iddiaların gerçeği yansıtmadığını söyledi. Rezervlerin, güncel ekonomik işleyiş çerçevesinde sadece yer değiştirdğini vurgulayan ekonomistler "128 milyar dolar ne buhar olmuştur, ne peşkeş çekilmiştir, ne de çalınmıştır. Bütün gerçekler Merkez Bankası bilançolarında açıkça yer almaktadır. Rezervlerin seyrine dair somut rakamsal veriler görünüyor. Her şey şeffaf ve denetlenebilir bir ortamda... Ekonomide hiçbir şey durduk yere ortaya çıkmaz ya da ortadaki değerler yok olmaz. Bir tarafta üretim diğer tarafta finansal araçlar (para, altın ve diğer kıymetli madenler vb. finansal enstrümanlar) sürekli el değiştirirler. Bu durum ekonomik hayatın rutin bir sürecini oluşturmaktadır. Yaşananlar da tam olarak böyledir. Dünya standartlarında tutulan veriler ve TCMB bilançosu şeffafça ortadayken, buharlaşan veya kaybolan bir TCMB döviz rezervinden bahsetmek anlamsız. Tüm veriler ortadayken, bundan ısrarla bahsetmek ekonomi bilmemektir" görüşünü dile getirdi.    

CARİ AÇIK FİNANSE EDİLDİ
Ocak 2020'den itibaren dünyayı etkisi altına alan pandemi nedeniyle Türkiye, 2019'a göre mal ihracatında 12 milyar, hizmet ihracatında 30 milyar dolarlık bir kayıp yaşadı. Bu nedenle Cumhuriyet tarihinde ilk defa 2019'da yıllık bazda 6,8 milyar dolar fazla veren cari işlemler dengesi, 36,7 milyar dolar açık vermiştir. En basit hâliyle 2019'a göre cari işlemler dengesinde 45 milyar dolar sapma yaşanmıştır. Bu sapmanın tamamı TCMB'nin döviz rezervleriyle karşılanmıştır.

KRİZ ENGELLENDİ
Salgının ilk şokunun yaşandığı dönemde, ödemeler dengesinin devamlılığını sağlamak için Merkez Bankasının rezervlerini kullanmak elzemdi. Bu süreçte TCMB, elindeki rezervleri kullanmasaydı; istihdam, büyüme, reel sektör, bankacılık kesimi dahil her sektörü etkileyen bir ekonomik kriz ile karşı karşıya kalınabilirdi. Her kriz ortamında dillendirilen faiz artışlarıyla da bu süreç atlatılamazdı.

REEL SEKTÖR KURTULDU
Covid-19 pandemisi nedeniyle yaşanan belirsizliğin küresel ticaret ve dünya ekonomisi üzerinde kapsamlı bir tahribata sebep olduğu ve küresel ölçekte dolar ve avro likiditesinin sıkıştığı, paranın dolaşım hızının neredeyse çöktüğü bir süreçte; Türkiye'nin üretimini ve ihracatını sürdürebilmesi adına, reel sektörün ham madde, ara mamul ve makine ithalatını gerçekleştirmesini sağlayacak döviz likiditesi desteği TCMB tarafından sağlandı.

DÖVİZ ÇIKIŞI İKAME EDİLDİ
Covid-19'la tarihî bir mücadele verilirken, sadece ödemeler dengesi üzerinden 41 milyar dolarlık net döviz çıkışı, TCMB'nin rezervleriyle finanse edilmiştir. Bunun 9 milyar doları, özel sektörün net dış borç ödemesinden kaynaklanmaktadır. Pandemide dövize olan talep de artmıştır. Artan talebi karşılamak için Türkiye ya IMF’e gidecekti ya da faizleri şok bir biçimde arttırarak kendi reel sektörüne zarar verecekti. Ancak Türkiye bu yolları tercih etmedi.

BÜYÜMEYİ BAŞARDIK
Verilen destekler sonucunda, 2020’nin son 4 ayında ihracat rekorları kırıldı. İhracatta artış 2021’nin ocak, şubat ve mart aylarında da devam etti. Türkiye 2020 yılında G-20 ülkeleri arasında 2’inci, dünyada da en yüksek büyüme oranına sahip 4’üncü ülke oldu. G-20’de Çin’le birlikte pozitif büyüyen (yüzde 1,8) tek ekonomi oldu. TCMB’nin üretimi destekleyici politikaları olmasaydı, bu büyüme rakamlarına ulaşılamayacaktı. TCMB’nin uyguladığı etkin politika sayesinde Türkiye; bütün finans, döviz, para piyasalarının dengesini bozma potansiyeli taşıyacak derecede büyük boyutlu bir finansal operasyonla başa çıktı.Türkiye'nin döviz rezervi de nisan başında 87,6 milyar dolar olarak gerçekleşti.

NEREDE KULLANILDI?
¥ 41 milyar dolar, 2020 yılının ödemeler dengesi açığını kapatmak için kullanıldı.
¥ 45 milyar dolar, cari işlemler dengesindeki açığı kapatmak için kullanıldı.
¥ 30 milyar dolar, bankacılık sektörünün ve hane halkının döviz açık pozisyonunu kapatması amacıyla kullandırıldı. (Bu para, Türkiye'nin uluslararası rezervleri içerisinde; reel sektör, finans sistemi ve hane halkının döviz varlığı olarak durmaya devam ediyor)