Pandemi sonrası kriz büyüyor: Tır şoförü kıtlığı var

ÖMER FARUK BİNGÖL

Dünyanın yaşadığı en büyük krizlerden olan koronavirüs salgını devam ederken, pandemi, farklı noktalardan küresel ekonomiyi vurmaya devam ediyor. Enerji, gıda, ham madde ve lojistik sektörlerindeki sıkıntılar büyüyor.  Bugünlerde Batı ülkelerinde bile ‘tedarik zincirinin kopması’na ve beraberinde yaşanan problemlere çözüm aranıyor. Dünya, İngiltere’de rafların boşalmasını ve istasyonlarda akaryakıtların tükenmesini şaşkınlıkla izliyor. Ve herkes “ya bizde de olursa” diye endişe etmeye başladı. Meselenin özünde şoför kıtlığı var. Pandeminin başlarında tam kapanma dönemlerinde birçok şoför meslekten çekildi. Buna daha sonradan açılmalar ve artan talep eklenince, dünyanın yükü ortada kaldı! Şimdi herkes şoför arıyor ama yeterince bulamıyor.

Türkiye’de 65 bin uluslararası tır var, şoför sayısı ise 21 bin. İş yoğun, ücret dolgun, sürücü yorgun.

Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) İcra Kurulu Başkanı Alper Özel’in verdiği bilgilere göre; Türkiye’nin uluslararası taşıma yapan 65 bin tırı var. Buna karşılık yaklaşık 20-21 bin tır sürücüsü bulunuyor. Sektör, ihracattaki artışa paralel olarak büyüyor. Şu anda ciddi anlamda sürücü açığı var. Dünya genelinde işsizlik artarken, normal şartlara göre iyi kazanç vadeden ağır vasıta şoförlüğünün neden çok da rağbet görmediğini; 15 yılını yollarda geçirmiş, onlarca ülke görmüş, milyonlarca kilometre yol katetmiş bir şoföre sorduk. Sözü, ismi bizde mahfuz 48 yaşındaki şoföre bırakıyoruz:

SÜRMEK, EN KOLAYI!..
“Şoförlük zor iştir, tır şoförlüğü ise herhâlde en zor iştir. Kocaman bir aracı kumanda etmeye çalışmak ise bu işin en kolay yanı desem!.. Masabaşı işlerde olsun diğer işlerde olsun, gözünüzü işinizden ayırabilirsiniz. Şöyle bir nefes alabilirsiniz. Ancak bizim işimizde gözünüz her an yolda olmak zorunda. Bir an yanlış yapma şansınız yok. Sürekli bilinç açık ve uyanık!.. Yorgunluk, yağmur, çamur, kar, kış demeden direksiyonu sallamak durumundasınız. Sıkışık trafikte işiniz daha da zor, küçük araçları kollamakla yükümlüsünüz. Gittiğiniz yabancı ülkelerde yolları karıştırmamak, park yeri bulmak, varış adresini tespit etmek hiç kolay değil. Bugün yine navigasyonla biraz daha rahatsınız ama geçeceğiniz yolu belki de ilk defa görüyorsunuz. Ne ile karşılaşacağınız belli değil. İşinizde hep yalnızsınız, seferdeki tır şoförü ıssız bir adamdır. Bir iki kelam edecek kimse yoktur yanınızda... Özellikle yurtdışına giden şoför, kendini daha bir mahsun hisseder.

ÇÖZÜMSÜZ PROBLEM!
Çalışma hayatında mesai saatleri vardır, herkes bu zaman dilimine göre kendini ayarlar. Vücut kimyaları da buna uygun hareket eder. Herkes dinlenme, gezme, sosyal aktivitelerini programlayabilir. Eğer şoförseniz, yükleme yapılınca mesainiz başlar. Artık gümrüklerde, trafikte kaç saatiniz, gününüz geçer bilinmez. Sizin akşamınız, yükü adrese ulaştırınca gelir. Birkaç akşam geçmiştir zaten o ana kadar... Bir de eve dönüşü hesaplayın, bu problemi çözemezsiniz. Uzun mesafe tır şoförleri için; her akşam evine gidip kendi yastığına baş koymak, ocağında pişen yemeği yemek, eşiyle sohbet edebilmek, evlatları ile ilgilenebilmek hayaldir. Hobi sahibi olmak, spor müsabakalarını izlemek, sinemaya gitmek gibi aktiviteler aklımızda bile değildir. Bugün teknoloji ve sosyal medya gelişti de biraz rahatladık.

İlgili Haberler

Tonlarca yükü kadın başına taşıyor

GENÇLER GELİR Mİ?
Yemek, insan hayatının vazgeçilmezidir. Ev yemeği ise herkesin kendi damak tadına hitap eder. Yollarda bunlardan mahrumsunuz. Mola yerlerinde ‘fast food’ tarzı besleniyorsunuz, sağlıksız ve lezzetsiz... Paranız var ama içecek bir tas çorba bulamıyorsunuz. Bu sebeple çoğu meslektaşımız, yemeğini kamyonda kendi pişiriyor. Kamyonların gölgesine çok defa misafir olmuşuzdur böyle sofralara... Tuvalet ve banyo sıkıntısına hiç girmiyorum bile! Şimdi bütün bu imkanlara sahip olan birisinin aklına, tır şoförlüğü yapmak gelir mi? Ya da siz insanların elinden bunları alacaksınız, ne vereceksiniz de günlerce, haftalarca onu yol gitmeye ikna edeceksiniz? Şimdiki gençler artık bırakın sanayide tulum giymeyi, masa başı işe bile razı değiller.

ZAYİ HAYATLAR...
Her şey para değil derler ya... Samimi değil bunu diyenler çok zaman. Ama şoförlükte bunu derken biz samimiyiz. Resmen hayatımızdan vazgeçiyoruz. Buna rağmen hak ettiğiniz paraları çok zaman alamazsınız, hele yurt içinde çalışıyorsanız... Bugün dil bilen, uluslararası çalışan iyi şoförler 10 bin TL ve üzeri maaşa ulaşabilir belki fakat hayat pahalılığı da ortada. Harçları harcamamak için kamyonda yatarız, yanımızda götürdüklerimizi yeriz, maaşımızı daha da artırmak için... Hastanede doktor ne ise lojistikte de şoför odur, bugün bütün dünya gördü bunu... Şoför yok; rafta gıda ve benzinlikte yakıt yok! Şoförlük artık stratejik personel olarak kabul edilmeli. Bu sebeple düşük ücret ve ağır çalışma şartları altında hayatlar zayi olurken, işletmecilerin ‘şoför bulamıyoruz’ diye yakınmaları anlamsız.”

İlgili Haberler

Kanada yıllık 80 bin dolar maaşla çalışacak 48 bin tır şoförü arıyor

SEKTÖRDEN ÇAĞRI
UND İcra Kurulu Başkanı Alper Özel de, Avrupa’da tır şoförlüğünün önemli ve saygın bir meslek olduğunu belirterek şunları anlatıyor: Türkiye’de de bunu iyi anlatmalıyız. Tır şoförlüğü zor bir meslektir. Aynı zamanda geliştiren bir meslektir. Hukuk, dış ticaret, uluslararası ilişkiler, gümrük mevzuatı gibi konuları bilmek gerekir. Mümkünse yabancı dil bilmek gerekir. Birçok ülke görülebiliyor. Tır şoförlüğünü özendirmemiz ve gençlerimizi buraya yönlendirmemiz gerekiyor. Ağır vasıta ehliyeti olan gençleri uluslararası nakliye firmalarımıza iş başvurusu yapmaya davet ediyorum. İşe alınma durumları çok yüksek. Tır şoförlerinin alacağı ücret de gayet iyi...

MAAŞLAR 10.500 TL'Yİ BULUYOR

> Türkiye’de trafiğe kayıtlı kamyon-tır sayısı 875 bin adet...
>  Her gün yaklaşık 450 bin tır ve kamyon yükleme yapıyor.
>  Bunun 300 bini KOBİ’lerin yükünü taşıyor.
>  150 bini de ülke içindeki tedarik zincirinde çalışıyor.
>  Uluslararası taşıma yapan 65 bin tır var.
>  Uluslararası taşıma yapabilen şoför sayımız ise 21 bin!..
>  2020 verilerine göre bir kamyon günde ortalama 344 kilometre yol yapıyor.
>  Ortalama navlun ücreti (yurt içinde) 2.620 TL olarak gerçekleşiyor.
>  Avrupa’ya seferler, ortalama 1500 avro... Rakamlar mesafeye göre değişiyor.
> Tır şoförünün aylık kazancı (uzun mesafe için) 10.500 TL’ye kadar yükselebiliyor.
>  Kamyonlar yükleme için nakliye ambarlarında, fabrika ve liman girişlerinde 2 güne kadar bekliyor.
>  Yurt içinde çalışan bir kamyon, ayda ortalama 7 sefer yapıyor.
>  Kamyon maliyetleri yaklaşık 1 milyon TL’yi buluyor.
>  Yatırımın geri dönüş süresi ortalama 10 yıla varıyor.
>  Araç parkı yaşlanıyor. Kamyonların yaş ortalaması 15 civarında...

E SINIFI EHLİYET İLE BİTSE...
Bugün kamyon şoförü, sadece “E Sınıfı” ehliyet almakla olunamıyor. Karayolları Trafik Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, Ateşli Silahlar Hakkında Kanun gibi birçok kanun gereği; “adli sicillerinin temiz olması, uyuşturucu, silah, insan ve gümrük kaçakçılığı ile terör suçlarından dolayı ceza almamış olmaları” gerekiyor.

TIR ALMAK KOLAY, ŞOFÖR ZOR
Türkiye’nin ihracatı rekorlar kırarak 12 aylıkta 200 milyar doları aştı. Eylülde de ilk defa aylık bazda 20 milyar dolar rakamı geçildi. Bu yılın ocak-ağustos döneminde limanlarda elleçlenen toplam yük miktarı ise, yüzde 6,1 yükselişle 344 milyon 888 bin tona yaklaştı. Pandeminin ardından artan küresel talep ihracatı da tetikleyince, lojistik sektörü daha da önem kazandı. Sektörde taşınacak yük artıyor, trafiğe çıkan tır sayısı da yükseliyor. Ancak firmalar, tırları kullanacak şoför bulmakta zorluk yaşıyor.

İNGİLTERE'DEKİ SIKINTI TÜRKİYE'DE DE GÖRÜLEBİLİR
Uluslararası Nakliyeciler Derneği Başkan Yardımcısı Fatih Şener, İngiltere’de örneği görüldüğü gibi Türkiye’de de tır şoförü sıkıntısı yaşanabileceği uyarısında bulunarak, “Dünyada tedarik zinciri aslında devletlerin vaktinde ve hızlı reaksiyon alamaması yüzünden bu hâle geldi. Şu anda Avrupa’ya gidecek bir tır, Bulgaristan tarafındaki problemlerden dolayı 70 saat bekliyor gümrük kapısında... Türk Cumhuriyetlerinde de izin ve belge problemi yaşıyoruz. Neredeyse Taliban bölgesinden geçme çaresizliği içerisindeyiz. Türkiye gibi ihracatla kalkınan ülkelerde, kamunun bunu çözmesi lazım. Bütün şoförlerin aşılanması şart. Uluslararası müzakerelerle vizeden muaf tutulmalılar. yoksa bu tedarik zinciri kopar. Kazançları fena değil ama zorlukları yüzünden bu mesleğe ilgi azalıyor. Şoförlüğün şartları ağırlaştı, cazibesi kalmadı” dedi. Kıvanç Lojistik Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz Yüksel de “Yeni işlerimiz için anlaşma yaparken alacağımız tırları değil, onları kullanacak vasıflı şoförleri nasıl bulacağımızı düşünüyoruz. Gençler kamyon ve tır şoförlüğünü meslek olarak tercih etmiyor. Şoförlük yapanların ortalama yaşı 50’yi geçmiş durumda. Arkadan gelen olmayınca, sektöre yeni sürücü girmiyor ve çalışanların yaş ortalaması artıyor. Birçok firma, kendi eğitimleriyle bu açığı kapatmaya çalışıyor. Fakat bu da yetmiyor. Mesleğin sürdürebilir olması ve gençlerin de tercih etmesi için devlet kurumlarının, özel şirketlerin, üniversitelerin birlikte hareket edebileceği bir yapı oluşturulabilir” değerlendirmesinde bulundu.,

İlgili Haberler

İngiltere'de gıda krizi büyüyor! Halk ayaklandı

İlgili Haberler

İngiltere’de kriz büyüyor: Raflar boşaldı