Kitaplar seslendi yazarlar temkinli

MURAT ÖZTEKİN

Her geçen gün kendine ayırdığı vakti biraz daha azalan şehir insanının kitaba ulaşmada kurtarıcıları var: Mesela sesli kitaplar… Artık görme engelliler kadar diğer insanların da rağbet gösterdiği sesli kitaplar; seyahat ederken, spor yaparken ve bazen de çalışırken kitaba ulaşma imkânı sağlıyor.  Bu format hâliyle dünyada olduğu gibi Türkiye’de de hızla popülerleşiyor.
Bir araştırmaya göre ABD’de yılda en az bir defa sesli kitap dinleyenlerin sayısı önceki sene yüzde 18’e yükseldi. Türkiye’de faaliyet gösteren bir sesli kitap platformu ise ülkemizde sesli kitap dinleme oranlarının geçen sene yüzde 315 arttığını açıkladı. 2019’da söz konusu platform üzerinden ülkemizde toplam 4 milyon 54 bin 400 saat sesli kitap dinlendi. Ancak sesli kitapların bir eseri analiz etmede rolleri ve ne kadar kitap olduğu su götürmekte. Biz de edebiyat, yayıncılık ve eğitim camiasından isimlere, sesli kitap ne kadar kitaptır ve nereye gidiyor sorularını yönelttik...

“KİTAP” GELENEKSEL OLANDIR
Türk edebiyatının usta yazarı Selim İleri, sesli kitap hususunda temkinli olan isimlerden. Yazar İleri “Eğer kitabı seslendiren kişi gerçekten sanatçı ise yani esere sesiyle bir anlam katacaksa arada bir kitaplar seslendirilebilir. Fransızlar 1940’larda ‘Küçük Prens’ kitabını çok mühim bir aktöre okutmuşlardı. Bunlar münferit şeylerdi” ifadelerini kullanıyor. “Benim için kitap, hâlâ geleneksel olarak var olandır” diyen İleri sözlerine şöyle devam ediyor: Ben hep yazıyı ve imla işaretlerini görmek isterim. Nereye cümle kurulmuş, nerede bitmiş. Okumanın görsel tarafı da önemlidir. Kitabımın başka şekilde okunmasını istemem. Az sayıda okurum olsun, ama ben Allah izin verdikçe bildiğim yolda gideyim isterim. Umberto Eco yıllar önce kitap hep kalacaktır demişti. Ben de o kanaatteyim.

YENİ NESİL KIYMET VERİYOR
Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk ise sesli kitabın yıllardır bütün dünyada kabul gören bir kitap türü olduğunu söylüyor. Türkiye’de popüler olan sesli kitap platformlarına temas eden Kocatürk “Ülkemizde bazı firmalar tiyatrocularla iş birliği yaparak eserleri seslendiriyor. İnceleme ve araştırmadan tutun, edebi eserlere kadar seslendirildi. Sektör daha da büyücektir” diyor.  Sesli kitapların pazar payının yükseldiğini söyleyen Kocatürk “Ben yolculuk yapan çok sayıda insanın abone olarak kitapları sesli ‘okuduklarını’ görüyorum. Zamanı dar olan insanlar açısından bunun çok anlamlı olduğunu düşünüyorum. Sesli kitap, özellikle görme engelliler için çok önemli bir gelişme. Dijitalleşen dünyada kâğıttan okumayı bir zevk olarak gören insanların bakışı farklı olabiliyor. Ama yeni bir nesil ise bu tür ‘okumalara’ değer veriyor. Biz yaptırdığımız pazar araştırmalarında eskiden oranları çok küçük olan okuma şekillerinin yüzdelik dilimlere girdiğini gördük” diye konuşuyor. 

NE KADAR YETERLİ
“Okumayı Sevdirme Projesi” kitabıyla tanınan yazar Ahmet Maraşlı ise “Dinlemek de şüphesiz insanın kendisini geliştirmesinin bir cephesidir ama tek başına ne kadar yeterlidir bilemiyorum” diyerek sesli kitaba mesafeli yaklaşıyor. Gerçek okumanın analizler yapmakla mümkün olacağını vurgulayan Maraşlı “Sesli kitapla bu yapılabilirse ne âlâ. Ancak insanlar normal şekilde okurken bile düz mantıkla hareket ederken sesli kitapta bu ne derece mümkün olur. Ama sesli kitap, okuma alışkanlığı kazanmada bir basamak olarak kullanılabilir” şeklinde konuşuyor.

İŞTE KİTABA SES OLAN PLATFORMLAR
Türkiye’de Stroytel, Audioteka ve Seslenen Kitap gibi abone olunarak veya tek tek eser satın alınarak sesli kitap dinlenebilen platformlar bulunuyor. Mert Fırat, Gülse Birsel ve Ezel Akay gibi isimlerin seslendirme yaptığı bu platformlarda, 1 liraya bile sesli kitap satın almak mümkün. Öte yandan Türk Telekom’un sunduğu “Telefon Kütüphanesi”nin yanı sıra Millî Kütüphane’nin ‘Konuşan Kitaplık’ı ve İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Sesli Kitap Portali gibi hizmetler sayesinde sesli kitaplara online olarak ücretsiz ulaşılabiliyor. “Seskit” akıllı telefon uygulaması da ücretsiz yüzlerce sesli kitap barındırıyor.