DSÖ'den ülkelere çağrı: Trans yağı 2023 yılına kadar bitirin

ZİYNETİ KOCABIYIK

Geçtiğimiz yıl hükümetlere 2023 yılına kadar gıda tedarik zincirinden trans yağları kaldırmak üzere bir politika paketi sunan DSÖ, kanunlar ve düzenlemelerle trans yağların yerine sağlıklı yağların geçmesini istiyor. Trans yağların kaldırılması raporunda Türkiye, önümüzdeki yıl bu konudaki en önemli gelişmeyi sağlaması beklenen ülke olarak gösteriliyor. 

BİR NUMARALI KALP DÜŞMANI
İşlenmiş yağ olan trans yağlar bilmeden tükettiğimiz birçok yiyeceğin içinde bulunuyor. Margarinler, fast food yiyecekler, kek, kurabiye, kahve kreması, salata sosları, bisküviler, kızartmalar trans yağ içeren gıdalardan sadece birkaçı. Trans yağların senede 500 bin kişinin ölümüne yol açtığını söyleyen Türk Kardiyoloji Derneği Lipid Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Öner Özdoğan “Kalp ve damar hastalıkları dünyada bir numaralı ölüm sebebidir. Yılda 18 milyon kişinin ölümüne sebep oluyor. Başta ABD ve Kanada olmak üzere 2003’ten itibaren trans yağları, yağ içinde yüzde 1-2 ile sınırladı. Bu bile hastalık oranlarında olumlu etki yapmaya başladı” dedi.

AZ GELİŞMİŞLİK GÖSTERGESİ
Dünyada hâlen 122 ülkede gıdalarda trans yağ kullanıldığını belirten Türk Kardiyoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Asiye Ayça Boyacı bu ülkelerin daha çok az gelişmiş ve gelir seviyesi düşük ülkeler olduğuna işaret ederek “Yüksek gelirli ülkelerde ise trans yağ kısıtlamaları hızla ilerliyor. 2018 yılında, 28 ülke gıda tedarik zincirinden trans yağları kaldıran politikalar benimsedi. Altı ülke trans yağ kullanımını kısıtladı. Avrupa Birliği dâhil olmak üzere 25 ülke iki yıl içinde yürürlüğe girecek trans yağ düzenlemelerini kabul etti. Kalp hastalığı yükünün trans yağ konusunda önlem almakta geciken düşük ve orta gelirli ülkelerde artmaya devam edeceği öngörülebilir” dedi.

TÜRKİYE’NİN GİRİŞİMİ TAKDİR TOPLUYOR
Dünya Sağlık Örgütü’nün geçtiğimiz yıl trans yağların kısıtlanması ile ilgili tavsiyesinin üzerine dünya nüfusunun yüzde 31’ini oluşturan 28 ülkede kanuni düzenlemelerin yapıldığını söyleyen Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı “Şu anda 2,4 milyar kişi trans yağların zararlı etkilerinden korunuyor. Ancak hâlâ dünya nüfusunun büyük bir bölümü öldürücü sonuçları olan trans yağ tüketiminin etkisi altında. Avrupa Birliği ülkeleri 2021 yılından itibaren yiyeceklerdeki trans yağ miktarının yüzde 2 ile sınırlandırılmasını karara bağladılar.  Ülkemizde de bu anlamda olumlu gelişmeler meydana geliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı görüşmeye açtığı Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği taslağında, 100 gram yağda trans yağ oranını 2 gram olarak sınırlıyor. Bu mevzuatın 2019 sonuna kadar tamamlanması bekleniyor. Toplum ve gıda üreticileri tarafından desteklenen bu gelişme, başta Dünya Sağlık Örgütü olmak üzere dünya kamuoyu tarafından da merakla takip ediliyor” dedi.

KALBİN DE DÜŞMANI
Prof. Dr. Elif Dağlı, “Trans yağlar kandaki iyi kolesterol olan HDL’yi düşürürken kötü kolesterolü de artırıyor, ayrıca damar duvarının daralarak sertleşmesine de sebep oluyor. Herhangi bir pıhtı atması durumunda damarlar tıkanarak kalp krizine yol açıyor”dedi.

KIZARTMA YAĞLARINA DİKKAT
Ülkemizde paketli gıdaların trans yağ açısından bir anlamda denetlenebileceğini ancak piyasada küçük ve orta ölçekli işletmelerin denetiminin daha zor olduğunu ifade eden Prof. Dr. Elif Dağlı “Türkiye’de yapılan çalışmalar gıdaların yüzde 7’sinde trans yağ oranının yüzde 2’nin çok üzerinde olduğunu gösteriyor. Ayrıca evde yapılan hatalar da yağların trans yağ hâline gelmesine yol açıyor. Aşırı kızartmalar, kızartmalarda yeniden kullanılan yağlar sağlığı tehdit ediyor” diye anlattı.