Yüz trilyon görünmez kahraman

ZİYNETİ KOCABIYIK

Son yıllardaki bilgiler günümüzde hızla artan ve ölüm sebepleri arasında ilk sıralarda yer alan hastalıklar başta olmak üzere birçok hastalığın sebebinin vücudumuzu koruyan bir mekanizmanın bozulması olduğunu ortaya koyuyor. Bu mekanizma yaklaşık 100 trilyon mikroorganizmadan oluşan mikrobiyata… Mikrobiyotanın bozulmasının kanser, alerjik hastalıklar, parkinson, obezite, diyabet, depresyon gibi birçok hastalığın gelişmesinde payı var!

BAKTERİLER SAĞLIĞIN SİGORTASI

İnsanoğlunun varolduğu ilk günden bu yana mikrobiyatası ile yaşadığını ancak bu mekanizmanın 2010 yılından bu yana gündeme gelmeye başladığını söyleyen Pediatrik Probiyotik, Prebiyotik ve Mikrobiyota Derneği Başkanı ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ener Çağrı Dinleyici “Mikrobiyota vücudumuzda başta bağırsaklarımız olmak üzere tüm organlarımızda bizimle birlikte yaşayan mikroplar, yani bakterileri, virüslerdir. Yapılan son çalışmalar geçmişte bizi hasta eden bakterilerin yanında bizimle birlikte yaşadığında sağlıklı olmamızı sağlayan, birçok hastalıktan koruyan bakterilerin de olduğunu gösterdi. Bugün bütün hastalıkların yüzde 90’ının mikrobiyota ile az ya da çok ilişkisi olduğu düşünülüyor” dedi.

GENETİK ÖNEMLİ

Mikrobiyotamızın genetik özelliklerimize göre çok çabuk değişikliklere uğradığını anlatan Prof. Dr. Dinleyici “Mikrobiyotanız parmak iziniz gibi, size özel. Bozulmasında doğadan uzaklaşmanın ve antibiyotik direncinin payı büyük. Korumaya ise anne karnında başlamak gerekiyor” dedi. Prof. Dr. Dinleyici mikrobiyatayı korumayı ve geliştirmeyi sağlayacak tedbirleri şöyle sıraladı... 

Gerekmiyorsa antibiyotik kullanma

 Antibiyotikler ciddi enfeksiyonların tedavisinde tek silahımız. Ancak bunların gereksiz yere kullanılması durumunda bağırsak mikrobiyotasında ciddi ve uzun süreli bozulmalar meydana geliyor. Doktorunuz tavsiye ettiyse, uygun gördüğü şartlarda ve tavsiye edilen sürede kullanabilirsiniz.

Sezaryen mikrobiyata düşmanı

Mikrobiyota bütünlüğünün bozulmasında sezaryenle doğum en önemli faktörlerden biri. Kadın doğum hekiminin gerekli gördüğü durumlar dışında sezaryen doğumdan kaçınmak ve normal doğumu tercih etmek önemli. Sezaryen rakamları ülkemizde çok yüksek düzeyde ve bunu düzeltmek için tedbiler almak şart. Normal doğum mikrobiyota için çok önemli. Ancak anne ve bebeğin sağlığının söz konusu olduğunda kadın doğum hekiminin düşünmeden sezaryene karar vermesi gerekir.

AYAĞI TOPRAĞA BASSIN

 Son yıllarda özellikle çocukların devamlı olarak ev içerisinde bulunmasının, daha doğrusu “ayağının toprağa basmamasının” mikrobiyota üzerine olumsuz etkileri olduğu gösterildi. Çocukların yeşil alanlarda bulunması, tabiat ile barışık büyümesi önemli. Bununla birlikte annenin hamileliğinden itibaren evde köpek bulunmasının çocuğun savunma sistemi üzerine olumlu etkilerinin olduğu gösterildi. Ebeveynlerin sigara içmemesi de diğer tüm faydaların yanında çocuğun mikrobiyotası için de çok önemli.

İTHAL ÜRÜNLERDEKİ TEHLİKE

 Endüstriyel ve işlenmiş ürünlerin tüketiminin de mikrobiyota üzerine olumsuz etkileri var. Dengeli ve mümkünse kendi kültürüne ait olan besin ögelerinden oluşan bir beslenme önemli. Beslenmenin mikrobiyota üzerine etkileri ile ilgili çalışmalar devam ediyor. Bu anlamda popüler beslenme tavsiyelerinden çok, kültürel zenginliklere sahip kendi coğrafyamıza ait beslenme önemli. Akdeniz tipi beslenme şu anda mikrobiyota çeşitliliği için en ideal beslenme şekli.

Bebeği iki yaşına kadar emzirin 

 İlk altı ay tek başına, sonrasında da verebilen annelerin iki yaşına kadar diğer besinler ile birlikte emzirmesinin mikrobiyota üzerinden tüm hayat boyu olumlu etkileri olduğu net. Anne sütü ile beslenen bebeklerin ileri yaşlarda birçok hastalıktan korunmuş olduğu gösterilmiş durumda. Birkaç yıl öncesine kadar anne sütünün steril olduğunu ve içinde hiçbir bakteri bulunmadığını düşünüyorduk. Son senelerde yapılan çalışmalarda anne sütünün içerisinde farklı türlerde bakterilerin bulunduğunu ve bunların prebiyotiklerle birlikte bebeğin sindirim sistemi ve savunma sistemi üzerine müspet etkilerinin olduğu gösterildi. 

Çocuğun bağırsak sağlığı anne karnında başlıyor 

İnsanların giderek tabiattan uzaklaşması, teknolojinin de etkisiyle modern hayatın getirdiği daha az hareket eden ve çok tüketen insanların mikrobiyatası her bir etkiye bağlı olarak bozuluyor. Mikrobiyota çalışmaları net olarak gösterdi ki bir insanın mikrobiyotasının gelişmesi anne karnında başlıyor. Annenin sağlıklı bir gebelik geçirmesi bebeklik ve sonrası dönem de çok önemli. Annenin gebe kaldığı gün kilolu olmaması, gebelik sırasında dengeli beslenmesi çocuğun mikrobiyata kalitesini etkiliyor. Bunun yanında annenin gebelik sırasında psikolojisinin iyi olması, bu anlamda desteklenmesi, kısacası mutlu bir gebelik geçirmesi bebek için de çok kıymetli.