Koronavirüsü nasıl bilirsiniz?

- Maske takmalıyız
Dünya Sağlık Örgütü sadece Çin de maske kullanımını tavsiye etti. O da koronavirüs vakasıyla haşır neşirseniz, koronavirüs vakasını izliyorsanız gereklidir. N95 veya başka bir maske diye tercih belirtmek de saçma. Hele ki Türkiye’de hiç koronavirüs vakası yok. Koronavirüsten korunmak için bu maskeleri takmak çok da gerekli değil.

- Mutlaka öldürür
Her koronavirüs vakası ölmüyor. Koronavirüse bağlı ölüm oranı yüzde 2. Yani yılda gripten ölen toplam insan sayısının 60’ta biri. Aşı yapalım mı yapmayalım mı diye tartışıyoruz ya, işte o gripten ölümler koronovirüsten 60 kat daha fazla. Koronovirüsün ağır seyrettiği hastalar, yaşlılar, kanser hastaları, kemoterapi gören hastalar, astım hastalarıdır.  

- Sorumlu Çin
Çok yanlış, hatta ırkçı bir yaklaşım. Belki de koronovirüsle ilgili yapılan komplo teorilerini haklı çıkaran bir şey. Bu bir salgın, sadece Çin’den ortaya çıkmış olması dikkatleri bu ülkeye çekti.  

- Medyada her bilgi doğrudur
Bu da Dünya Sağlık Örgütü’nün ısrarla altını çizdiği yanlışlardan biri. Bu konu ile ilgili o kadar çok şey yazılıyor ki, anlatanın kim olduğuna referansına, okuduğunuz makalenin kimin tarafından yazıldığına, izlediğiniz web sitesinin kaynağına, ne kadar güncel olduğuna dikkat edin.

- Tedavisi mümkün
Bugüne kadar koronavirüsle ilgili geliştirilmiş herhangi bir ilaç yok. Yakın zamana kadar da olmayacak. Bununla birlikte, virüs bulaşmış olanların semptomlarını hafifletmek ve tedavi etmek için uygun bakım almalı ve ciddi hastalığı olanlara optimize edilmiş destekleyici bakım verilmelidir. Dünya Sağlık Örgütü’nün de ortaklığında koronavirürüse ait spesifik tedaviler araştırılıyor ve bulunduğunda klinik deneylerle test edilecektir. Ancak henüz spesifik bir ilaç ve aşı yok.

- Soğan ve sarımsak koruyor
Soğan sarımsak gibi bazı bitkilerin bağışıklık sistemini güçlendirdiği ve özellikle kimi bakterilere karşı korunma sağlayabileceği ile ilgili bazı çalışmalar var ama bu çalışmalar koronavirüse özel değil.

- Antibiyotikler koronavirüsün önlenmesinde etkilidir
Antibiyotikler virüslere karşı değil, sadece bakterilere karşı çalışır. Yeni koronavirüs bir virüstür ve bu sebeple antibiyotikler bir önleme veya tedavi aracı olarak kullanılmamalıdır. Bununla birlikte, 2019-nCoV için hastaneye yatırılırsanız, antibiyotik alabilirsiniz, çünkü beraberlerinde bakteriyel mümkündür.

- Kargodan bulaşır
Koronavirüsün mektup, paket gibi yüzeylerde çok uzun süre canlılığını koruyamadığını biliyoruz.  

- Hayvandan geçebilir
Bugüne kadar evcil hayvanlardan, kedilerden, köpeklerden koronavirüs geçtiğini, bu hayvanların  koronavirüs taşıdığını gösteren hiçbir bulgu yok. Bununla birlikte, evcil hayvanlarla temas ettikten sonra ellerinizi sabun ve su ile yıkamak her zaman iyi bir fikirdir. 

- Zatürre ve grip aşısı koruyor
Pnömokok aşısı ve B tipi grip aşısı gibi pnömoniye karşı aşılar yeni koronavirüse karşı koruma sağlamaz. Virüs o kadar yeni ve farklı ki, kendine özgü bir aşı geliştirilmesi gerekiyor. Ancak bu aşılar 2019-nCoV’ye karşı etkili olmasa da sağlığınızı korumak için solunum yolu hastalıklarına karşı aşılama şiddetle tavsiye edilir. Araştırmacılar 2019-nCoV’ye karşı bir aşı geliştirmeye çalışıyor ve DSÖ de bunu destekliyor.

- Tuzlu su  virüsü engeller
Burnu düzenli olarak tuzlu su ile yıkamak belirtilerin hızla iyileşmesi konusunda yardım sağlayabiliyor. Ama virüslere karşı bizi koruduğu ile ilgili bir kanıt yok. Ağız gargarası yapıldığı sürece ve bazen ağız içini virüslerden temizlemesi açısından işe yarayabiliyor ama bunun da orta ve uzun vadeli virüslerden koronavirüsten koruması anlamında bir işe yaramıyor.

- Susam yağı virüs düşmanı
Susam yağı yeni koronavirüsü öldürmez. Yüzeylerde 2019-nCoV’yi öldürebilen bazı kimyasal dezenfektanlar vardır. Bunlar arasında ağartıcı / klor bazlı dezenfektanlar yağ çözücüler, yüzde 75 etanol, perasetik asit ve kloroform bulunur. Bununla birlikte bu maddeleri cildinize veya burnunuzun sürerseniz virüs üzerinde pek etkisi yoktur. Bu kimyasalları cildinize sürmek tehlikeli bile olabilir.

Maskeyi yanlış kullanıyoruz
Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Çetiner,  solunum yolu hastalıkları salgını yeni tip koronavirüsle birlikte maske kullanma alışkanlığının arttığını ancak sokaktaki vatandaşın maskeyi yanlış kullandığını söyledi. Maskenin kenarındaki lastiklerden takılıp çıkarılması gerektiğini belirten Prof. Dr. Çetiner “Havaalanı, toplu mekânlar, toplu taşıma araçlarında maske takanlar arada gördüğüm hata, maskeyi burunlarından ve ağızlarından uzaklaştırıp tekrar takmaları. Bunu da burun kısmından  elle tutarak yapıyorlar. Maske, eller yıkanmadan ellenmez. Ellerinizi yıkamadan maskeye dokunuyorsanız takmanın hiçbir anlamı yoktur. Tek kullanımlık maske adı üstünde tek kullanımlıktır. Tekrar tekrar takılıp çıkarılmaz, cebe sokulup tekrar takılmaz”  dedi.

Virüsü abarttık
Koronavirüsün kısa bir zaman sonra kendini sınırlayacağını ve dünya için bir problem olmaktan çıkacağını söyleyen Prof. Dr. Mustafa Çetiner “Şu anda Dünya Sağlık Örgütü’nün raporları ve Sağlık Bakanlığının bildirimleri ortada. Türkiye de herhangi bir vaka yok. Bu yüzden bizim önceliğimiz kesinlikle koronavirüs değildir. Bu konuda abartılı ve fazla spekülatif davrandığımızı düşünüyorum” dedi.

Ziyneti Kocabıyık