Nadir yarışma | Üniversiteli gençler genetik hastalıklara çare arıyor
SAĞLIK Haberleri
Üniversite öğrencilerinin katıldığı RaDiChal yarışması, yedi bine yakın nadir hastalık için proje tasarlayarak yerli ve ucuz genetik tedaviler geliştirilmesini hedefliyor. İlk yarışmadan çıkan SMA projesi tedavi olma yolunda ilerliyor…
ZİYNETİ KOCABIYIK
Üniversite öğrencileri, toplumda “yetim hastalık” olarak bilinen genetik hastalıklara çare arıyor. Dünyada benzeri bulunmayan Nadir Hastalıklar Genetik Tedavi Yarışması (Rare Disease Challange) -RaDiChal- yarışmasına katılan öğrenciler hazırladıkları projelerle SMA, MS, Kistik Fibrozis gibi yaklaşık 7 bin nadir hastalıklar için tedaviler geliştirmeyi amaçlıyor. 2020 yılında yarışmanın şampiyonu olan takımın SMA hastalığı ile ilgili olarak hazırladığı proje 10 bin dolarlık teşvik ve TÜSEB’den 800 bin liralık destek alarak SMA hastalığı konusunda Türkiye’nin yerli ilacı olma yolunda emin adımlarla ilerliyor.
.jpg "Nadir yarışma | Üniversiteli gençler genetik hastalıklara çare arıyor")
HEDEF YERLİ İLAÇ GELİŞTİRMEK
Nadir hastalıkların yüzde 80’inin genetik bozukluklar sonucunda ortaya çıktığını söyleyen RaDiChal yarışmasının kurucusu Üsküdar Üniversitesi Transgenik Hücre Teknolojileri Araştırma ve Uygulama Merkezi (TRGENMER) Direktörü Dr. Cihan Taştan “Nadir hastalıkların sadece yüzde 5’i için tedavi var. Olanlar ise oldukça pahalı. İlaç endüstrisi bu alana fazla yatırım yapmıyor. Eldeki tedaviler de hastalığı ortadan kaldırmadığı gibi sadece semptomatik iyileşme sağlıyor. Oysa genetik hastalıklara sebep olan bozuk genleri tamir etmek mümkün. Bu bilgiden yola çıkarak 2020 yılında ‘Türkiye Geneli Üniversiteler Arası Nadir Hastalıklar Genetik Tedavi Yarışması Rare Disease Challange (RaDiChal)’i oluşturduk. Amacımız nadir hastalıklar konusunda ilk yerli ve ucuz genetik tedaviler geliştirmek” dedi.
ÜÇ YILDA 70 TEDAVİ ADAYI
Farklı üniversitelerin moleküler biyoloji ve genetik, biyoloji, biyomühendislik ve tıp bölümlerinden öğrencilerin takımlar oluşturarak katıldığı yarışmada iki yıl içinde 70 üniversite takımı kurulduğunu ve 70 proje yapıldığını anlatan Dr. Taştan “Bu yarışma içinde 12 saate varan teorik eğitimler alıyorlar ve danışmanlık alıyorlar. Dereceye giren takımlara sponsorlar bularak tasarladıkları projeyi hayata geçirebilme, laboratuvarda gen tedavisinin ilk prototipini üretebilme konusunda destek oluyoruz. Böylelikle sonunda bir ürün, bir genetik tedavi protokolünü çıkarabilecek şekilde ilerlemiş oluyoruz” sözleriyle yarışmayı anlattı.
YARIŞMADAN SMA İLACI ÇIKIYOR
Dr. Taştan “SMA projesi ile şampiyon olan takım daha sonra ekibimize yüksek lisans öğrencileri olarak katıldı. Projelerine bir Türk ilaç firmasından 10 bin dolarlık destek bulduk. Bu para ile Türkiye’de ilk defa SMA hastalarından alınan hücreleri, laboratuvar ortamında genetik mühendislik yaklaşımları kullanarak tamir edebildiğimizi kanıtladık. Bunun ilk öncül raporunu yayınladık. Geçtiğimiz hafta Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) den de yaklaşık 800 bin TL’lik destek alarak artık SMA’nın yerli genetik tedavi projesini de başlatmış oldular. Bu, yarışmanın ilk sonuçlarından biri” dedi.
.jpg "Nadir yarışma | Üniversiteli gençler genetik hastalıklara çare arıyor")
WU HASTALIĞINA DİKKAT ÇEKİYORLAR
Bu yıl RaDiChal 2022’nin hedef genetik hastalıklarından biri de otistik davranış, kasılma nöbetleri, orta düzeyde zekâ geriliği ve distal kas zayıflığı gibi belirtilerle kendini gösteren “WU sendromu”. Yarışmaya katılan 19 takımdan Genetopia da önce toplumda pek bilinmeyen Wu sendromunu anlatacak daha sonra hazırladıkları tedavi projesi ile hastalığa derman olmaya çalışacak. Biruni Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik 2. sınıf öğrencisi Aleyna Yavuz, Üsküdar Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik 2. sınıf öğrencisi Leyla Büyükdereli, Üsküdar Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik 2. sınıf öğrencisi Mustafa Can Caner, Üsküdar Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik 2. sınıf öğrencisi Seyed Mohammad Amin Seyed Nazarzadeh ve Yıldız Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik 3. sınıf öğrencisi Zeynep Nur Keskin’den oluşan Genetopia takımı adına konuşan Aleyna Yavuz “Wu sendromunda, insanda bulunan GRIA3 adlı gende oluşan mutasyondan kaynaklı glutamat adını taşıyan kimyasalların salgısında artış oluyor. Biz bunun sırrını çözmeye çalışacağız” dedi.
'da Takip Edin!
