Türkiye dijital sömürü ülkesi mi?

ÖMER TEMÜR
İSTANBUL

Pandemi ile dijitalleşme hız kazanırken bu süreçte çok ilginç olaylar yaşanıyor. Herkes teknoloji ile bilginin demokratikleşmesinden bahsederken 'dijital sansür' uygulamaları hayatımıza girmeye başladı. ABD Başkanlık yarışlarında Donald Trump'ın paylaştığı bazı Tweet’leri "bilgiyi doğrula" etiketi ekleyen Twitter, Kongre baskınının ardından Trump'ın itidal çağrısı yaptığı Tweet’leri bile silerek hesabını askıya aldı. Facebook da Trump'ın sosyal medya hesaplarını başkanlığı Joe Biden'a devredeceği 20 Ocak'a kadar dondurdu. Sosyal medya devleri daha öncesinde de koronavirüs ve aşı haberlerine sansür iddialarıyla gündeme gelmişti.
Ancak son yaşanan olaylar Türkiye'yi de yakında ilgilendiriyor. Türkiye'de temsilcilik açmamakta direnen sosyal medya devleri kullanıcıların WhatsApp hesaplarını kapatmakla tehdit ediyor. Facebook'un sahibi olduğu WhatsApp, kullanıcılarına güncellenen şartlarını ve gizlilik ilkesini içeren bir bildirim yolladı. Bildirimde, WhatsApp bilgilerinin Facebook tarafından kullanılması amacıyla güncellemeye gidileceği belirtiliyor. Kullanıcıların "Kabul Et" sekmesine tıklayarak, 8 Şubat'ta yürürlüğe girecek yeni şartları ve gizlilik ilkesini kabul etmiş olacağının aktarıldığı bildirimde "Bu tarihten sonra, WhatsApp'ı kullanmaya devam etmek için bu güncellemeleri kabul etmeniz gerekecektir. Hesabınızı silmeyi tercih ediyor ve daha fazla bilgi almak istiyorsanız Yardım Merkezini de ziyaret edebilirsiniz" ifadelerine yer verildi.

AB ÜLKELERİ MUAF
WhatsApp sözcüsü tarafından yapılan açıklamada, yeni şartların AB ülkelerindeki kullanıcıları kapsamadığı belirtildi. Belirtilen ülkelerdeki kullanıcıların verilerinin reklam ve benzeri amaçlarla Facebook'un şirketleriyle paylaşılmayacağı kaydedildi. WhatsApp, güncellemeden etkilenmeyecek kullanıcılarının olduğu bölgeyi Avrupa Bölgesi olarak tanımlasa da belirtilen ülkeler arasında sadece AB ülkeleri yer alıyor. Bu sebeple Türkiye'deki kullanıcıların WhatsApp'ı kullanmaya devam etmek için 8 Şubat'a kadar güncellenen uygulama şartlarını kabul etmesi gerekiyor.

BİLGİLERİNİZİ SATABİLİR
WhatsApp'ın 4 Ocak'ta güncellenen "Gizlilik İlkesi"ne uygulamanın resmî sitesinde de yer verildi. Sitede yer alan metinde, WhatsApp'ın Facebook şirketlerinin bir parçası olduğu vurgulanarak, şunlar kaydedildi: Hizmetlerimizin yürütülmesi, sağlanması, iyileştirilmesi, anlaşılması, özelleştirilmesi, desteklenmesi ve pazarlanması amacıyla WhatsApp; hizmetlerimizi ne zaman yüklediğiniz, kullandığınız veya hizmetlerimize ne zaman eriştiğiniz dâhil olmak üzere bazı bilgileri almak veya toplamak zorundadır. Aldığımız ve topladığımız veri türleri, hizmetlerimizi nasıl kullandığınıza bağlıdır. Hizmetlerimizi sağlamak için belirli bilgilere gereksinim duyarız ve bunlar olmaksızın hizmetlerimizi size sağlayamayız. Facebook şirketlerinin bir parçası olan WhatsApp, diğer Facebook şirketlerinden bilgi alır ve bu şirketlerle bilgi paylaşımında bulunur. Hizmetlerimizin ve Facebook şirketi ürünleri dâhil bu şirketlerin sunduğu imkânların yürütülmesi, sunulması, iyileştirilmesi, anlaşılması, özelleştirilmesi, desteklenmesi ve pazarlanması amacıyla bu şirketlerden aldığımız bilgileri kullanabiliriz ve bu şirketler de bizim onlarla paylaştığımız bilgileri kullanabilirler.

MESAJLARINIZI OKUYACAK
WhatsApp'ın sitesindeki bilgilere göre, uygulamanın kullanıcılarından topladığı bilgiler arasında; hesap bilgileri, mesajlar, bağlantılar, durum bilgisi, işlem ve ödeme verileri, müşteri desteği ve diğer iletişimler, kullanım ve kayıt bilgileri, cihaz ve bağlantı bilgileri, konum bilgileri, çerezler, üçüncü taraftan sağlanan bilgiler yer alıyor. Uygulama elde ettiği bilgileri; hizmetler, emniyet, güvenlik ve bütünlük, Facebook şirketleri hakkındaki iletişimler ve kurumsal iletişimler için kullanıyor.

WhatsApp'ın topladığı verilerden bazıları:
¥ Telefon numaraları
¥ Adres defterlerindeki diğer kişilerin telefon numaraları
¥ Profil isimleri
¥ Profil resimleri
¥ Bir kullanıcının en son ne zaman çevrim içi olduğu
¥ Durum mesajı
¥ Uygulama günlüklerinden toplanan tanılama verileri
¥ Cihaz ve bağlantı bilgileri

REKLAM CEZASI YOLDA
Türkiye'de faaliyet gösteren sosyal medya devleri kanunlara uymamakta direnç gösteriyor. Dijital zorbalık yoluyla kullanıcıları tehdit eden bu kurumlara yeni cezalar yolda. Malum 1 Ekim 2020'de yürürlüğe giren Sosyal Medya Yasası uyarınca Türkiye'ye temsilci atamayan sosyal medya şirketlerine önce 10 daha sonra 30'ar milyon lira ceza kesilmişti. Facebook, Instagram ve Twitter için verilen süre doldu. Üçüncü faz yaptırımlar kapsamında sosyal medya platformlarına üç aylık reklam cezasının verilmesi bekleniyor.

BiP’İ BİR GÜNDE 100 BİN KİŞİ YÜKLEDİ
Facebook'un WhatsApp kararının ardından kullanıcılar yerli platformlara akın etti. Türkiye’nin iletişim ve yaşam platformu BiP’i bir günde 100 bin kişi indirdi.  Dünyanın 192 ülkesinde 52 milyon kişi tarafından kullanılan BiP’teki tüm veriler yüksek güvenlikli şifreleme ile korunuyor. Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan, BiP’in verisinin Türkiye’de tuttuğunu belirterek “Günümüzde kullanıcıların en çok önem verdiği konuların başında kişisel verilerinin güvenliği geliyor. Turkcell olarak bugüne kadar tüm teknolojik altyapımızı ve bilgi birikimimizi müşterilerimizin güvenliğini sağlamak için kullandık. BiP’in birçok özelliğini global rakiplerimizden önce kullanıma sunmuş olmanın da gururunu yaşıyoruz” diye konuştu.
Mobil cihazların yanı sıra uzun süredir internet tarayıcıları üzerinden bilgisayarlarla sesli ve görüntülü görüşme imkânı sunan BiP, yeni masaüstü uygulaması ile artık tarayıcı bağımsız olarak da çalışıyor. Üstelik BiP Web ile yine HD kalitede görüşme yapmak da mümkün. BiP’in yetenekleri bunlarla da sınırlı kalmıyor. BiP’e özel kaybolan mesaj yeteneği sayesinde, gönderilen mesajlar seçilen süre boyunca takipçinin sohbet ekranında görünüyor ve belirlenen süre dolunca otomatik olarak siliniyor.
Tüm bu gelişmiş iletişim yeteneklerinin yanı sıra BiP uygulaması ile banka hesap bilgilerine gerek duymadan, sadece telefon numarası ile para transferi yapılabiliyor. Tüm operatör kullanıcılarının hizmetine sunulan BiP aynı zamanda çeviri özelliğiyle de anlık mesajlaşma sırasında 106 farklı dilde sohbet etmeye imkân tanıyor.
Diğer bir yerli platform ise Dedi. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından geliştirilen ve 2018’de yayınlanan Dedi ile reklam engeline takılmadan hizmet alabiliyorsunuz.
Eğer yabancı alternatif arıyorsanız Telegram ön plana çıkıyor. WhatsApp'ın rakibi olarak gösterilen Telegram, aylık 400 milyon aktif kullanıcısı olan ücretsiz anlık mesajlaşma uygulaması. Telegram'da görüntülü arama (video call) özelliği dâhil pek çok avantaj yer alır. Fotoğrafların kalitesi düşmeden de atılabilecek bir uygulama olan Telegram'da video atma süresi de daha uzun.