Gürsel'den Menderes'e: Cumhurbaşkanı sen ol!

KARAR ÇOKTAN VERİLMİŞTİ

Menderes'i yargılayan Mahkeme Başkanı Salim Başol, "Sizi buraya tıkan kuvvet böyle istiyor" diyerek lafı dolandırmadan yargılamanın mahiyetini ta baştan açıklamıştı. Böylece dava başlamadan bitmişti, karar çoktan verilmişti... nbsp;


Haber: Melik Duvak


Bugün 15 Eylül. Cumhuriyet tarihinin kara lekelerinden birinin yıldönümü. 27 Mayıs 1960 askeri darbesinin iktidardan indirdiği Başbakan Adnan Menderes, Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu'nun kalemi 51 yıl önce bugün kırıldı. Menderes ve arkadaşlarının yargılandığı davalarda pek çok kanunsuzluk yapıldı. Ancak onlar içerisinde en çok tartışma koparanı darbe lideri Cemal Gürsel'in müdahaleden 24 gün önce kaleme aldığı mektuptu. Mektupta Adnan Menderes'in halk tarafından çok sevildiği ve Cumhurbaşkanı olması isteniyordu. Yassıada yargılamaları sırasında dönemin Savunma Bakanı Ethem Menderes'in mektubu Adnan Menderes'ten sakladığı ortaya çıktı. Mahkeme başkanı ise mektubun Menderes'in cumhurbaşkanlığına getirilmesi talebinde bulunulan kısmını sansürleyerek duruşmada okuttu. Hukukçulara göre belgenin orijinali o dönemde ortaya çıksa mahkemeyi derinden etkileyecek, hatta idam kararları imkânsız hale gelecekti. Peki, mahkeme heyeti neye göre mektubu sansürlemişti? Ortaya çıkan belgeler Yüksek Adalet Divanı'nın darbenin lideri Cemal Gürsel'in ihtilalden sonra kendi el yazısı ile mektubun orijinali üzerinde tuttuğu notlara göre sansür yaptığını ortaya koyuyor. nbsp;Sansürlenen mektup, 27 Mayıs ihtilâlinde rol almasına rağmen idama karşı çıkan 14'ler grubunda yer alan Alpaslan Türkeş tarafından ele geçirilmiş. Orgeneral Cemal Gürsel'in 3 Mayıs 1960 tarihinde Kara Kuvvetleri Komutanı sıfatıyla Başbakan Menderes'e iletilmek üzere dönemin Milli Savunma Bakanı Ethem Menderes'e gönderdiği mektup "Aziz Vekilim" diye başlıyor. Mektubun orijinalinde yapılması gerekenler 15 madde halinde sıralanmış. Ancak düzeltme yapılan nüshada maddeler 13'e indirilmiş. En önemli düzeltme de mektubun birinci maddesindeki öneride yapılmış. Mektubun orijinalinde birinci madde şöyle: "Cumhurbaşkanı istifa etmelidir. Cumhurbaşkanlığına Sayın Adnan Menderes getirilmelidir. Bu muhterem zatı her şeye rağmen milletin çoğunluğunun sevmekte olduğuna kaniim. Bu sevgiden istifade edilerek kırılanların gönülleri alınmalı ve millete yeniden güven telkin edilmelidir." Gürsel bu maddedeki birinci cümlenin dışındaki diğer ifadelerin üzerine çarpı işareti atmış. Üzerine Latin harfleri ile "hata" diye yazan Gürsel, atlına Arabî harfleri ile de notlar düşmüş. nbsp;Gürsel mektubun sonunda yer alan "Derin ve sonsuz hürmetlerimi sunarım." cümlesini de karalayarak üzerine "saygılarımla" ifadesini yazmış. nbsp;




Savunma Bakanı mektubu Menderes'ten saklamış!
Mektup Yassıada duruşmaları sırasında gündeme geldiğinde Mahkeme Başkanı Salim Başol ile Başbakan Adnan Menderes ve Ethem Menderes arasında şu diyalog yaşanmıştı: Salim Başol: Orgeneral Cemal Gürsel'in yazdığı mektubu aldınız mı? Ethem Menderes: Aldım efendim, müteaddit defalar okudum. O günlerde bundan zarar gelmesi ihtimali suretiyle mektubu ifşaa etmemeyi lüzumlu gördüm. Ayaküstü Gürsel'den böyle bir mektup gelmiş olduğunu söyledim. Neler var, diye sordu. Birkaç maddesini kendisine söyledim. Salim Başol (Adnan Menderes'e soruyor) Bu mektubu size hiç göstermedi mi? nbsp;

Adnan Menderes: Hayır beyefendi. Bu metni aynen görmüş olsaydım... nbsp;Salim Başol: O vakit lüzum hissetmemişsiniz, şimdi hayati olduğu anlaşılıyor. Adnan Menderes: Beyefendi nasılsa gafletime gelmiş, ben bunu okumadım. Bu haliyle asla ve kat'a bana anlatılmış değildir. nbsp;Salim Başol: Diğer arkadaşlarınız duymadı mı? nbsp;Adnan Menderes: Hayır beyefendi ayaküzeri konuşuldu. Salim Başol: İnkılaptan 24 gün evvel alınmış bir yazı, ehemmiyetli. Böyle bir mektup geldiği halde arkadaşlarınızla paylaşmamanız fahiş bir hata. Adnan Menderes: Ehemmiyetli bir mektup olduğunu bilseydim elbette çeker alırdım.