Kiyo'dan büyük ders

Peygamber Efendimiz "İlim Çin'de bile olsa gidip alınız" buyurmuşlar. Çin'e, Uzak Doğu'ya yılda, kaç bilim adamımız ilim tahsil etmeye gidiyor bilemiyoruz. Ancak onların bizim topraklamıza ilgisi yoğun. Tokyo Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde Osmanlı Tarihi dersleri veren Dr. Kiyo Hiko Hasebe ve Dr. Yuriko Yamaguchi onlardan sadece ikisi. Bugün okullar açılıyor. Biz de bu iki Japon araştırmacıya, "eğitim"i sorduk ve kendilerinden ülke sistemlerini mukayese etmelerini istedik. "Tanzimat Dönemi Eğitim Reformu"nu araştıran Dr. Hasebe'den ilginç tespitler dinledik... gt; Neden Osmanlıyı araştırıyorsunuz? Dr. Hasebe: 1860'lı yıllarda Japonya, Çin ve Osmanlı'nın aynı dönemde eğitim reformları yaptığını okudum. Bu sırada Osmanlı İmparatorluğunu merak etmeye başladım. Özellikle Tanzimat ve Sultan II. Abdülhamid dönemlerini araştırıyorum. 2004 yılından beri Osmanlı Arşivinde belge okuyorum. gt; Peki nelerle karşılaştınız? Dr. Hasebe: O dönemde reformlar yapılarak devletin ömrü uzatıldı. Bu işi yaparken hükümdarların ve seçkinlerin ne kadar gayret sarf ettiğini belgelerden görüyoruz. Eğitim reformlarının bütün alanlara yayıldığına şahit oluyoruz. 1869 yılında Maarif-i Umûmiye Nizamnâmesi kabul ediliyor. Bu, bugünkü Türk eğitim sisteminin temelini oluşturdu. gt; Osmanlı ile birlikte reformlara imza atan Japonya dünyanın sayılı ülkelerinden biri. Bu başarının altında ne yatıyor? Dr. Hasebe: Japon'da Yakın Çağa girilirken her köyde bir mektep vardı. Şu an liseyi bitirene kadar herkes en az bir yabancı dil bilir. Okullaşma oranı yüzde 99. Ancak bizde de öğrenciler ABD, İngiltere, Avustralya gibi ülkelere gidiyor. gt; Japon turistleri tarihî mekânlarda sıkça görürüz. Bu merakın sebebi ne? Dr. Hasebe: Ülkemizde dünya tarihini merak edip araştırma yapan çok sayıda insan var. Fatih Sultan Mehmed'i, 1453'ü, Tanzimat dönemini biliriz. Sadece okul değil, medya da olabilir bilgi alıp merak ederiz. Son yıllarda İstanbul'a ve Türkiye'ye ait programlar çıkıyor. gt; Osmanlı derslerinizde nasıl anlatılıyor? Dr. Hasebe: Çok kuvvetli bir ülke deniliyor. Ama 17. ve 18. yüzyıldaki bilgiler net değil. Mısır valisi M. Ali Paşa, II. Abdülhamid ve Birinci Dünya Savaşı ve günümüz Türkiye'si... gt; Önce Türkçe'yi öğreneceksiniz, sonra eski Türkçe... Bizde edebiyat ve tarih mezunları dışında Osmanlıca'yı kimse bilmez. Mesela ben... Dr. Hasebe: O zaman ikimiz de yabancıyız. Ben Japon'um siz Türk ama ikimize de yabancı dil gibi... Yeni eğitim sisteminizde Osmanlıca varmış. Ne güzel yav! Maşallah maşallah (gülerek). Japonya'da da eski dil ağır. Okuması zor. Ama yine de 200 yıl önceki bir eseri takip edebiliriz. Sizde öyle değil. Enteresan bir durum. Tarihçiler bu dili bilmeli. İsteyene Osmanlıca verilmeli.
ARŞİVLERİ DİDİK DİDİK EDİYOR Japon araştırmacılar, arşivlerimizde disiplinli bir araştırma yapıyor. İstanbul'da kaldıkları süre içinde vakitlerinin büyük bir kısmını Başbakanlık Osmanlı Arşivinde geçiriyor. İSTANBUL'U ÇOK SEVİYORUZ İstanbul'u çok sevdiklerini belirten Japon araştırmacılar Dr. Kiyo Hiko Hasebe ve Dr. Yuriko Yamaguchi, "Manzarası çok güzel. Yemekler hoş. İstanbul'da yaşamak zor. Kalabalık, trafik yoğun. Türkler nazik, misafirperver ama sesleri yüksek" diyor.DR. YAMAGUCHİ: Osmanlı'nın güzel sanatına vuruldum Röportaj yaptığımız iki Japon öğretim görevlisinden Dr. Yuriko Yamaguchi ise, Osmanlı İlmiye Teşkilatı üzerinde çalışıyor. Tokyo'da bayan öğretmen yetiştiren bir üniversitede hocalık yapan Dr. Yamaguchi'yi İstanbul'a sürükleyen Osmanlı sanatları olmuş. Yamaguchi şöyle anlatıyor: "Osmanlı güzel sanatları beni çok şaşırttı . Türkiye'ye ilk olarak 20 yıl önce geldim. Bu güzellikleri görünce çok heyecanlandım. Niye bu kadar güzel sanat yaptılar diye merak ettim. Yıllar geçti, hâlâ bu sorumun cevabını bulamadım. Osmanlı bu açıdan çok zengin."