Yoksul ülkeler ne zaman korona aşısı olacak?

Dünyada aşağı yukarı 7 milyar insan yaşıyor. Hepimiz kendi çevremizle ilgilendiğimiz için dünyanın geri kalanında neler olup bitiyor tam bilmiyoruz...

Çin aşısı, Pfizer ve Biontech’in aşısı onaylandı. Aşıya ilk İngiltere başladı. Sonra Kanada, Amerika. Almanya bu ay sonu aşı uygulamasına başlayacak. Türkiye Çin’den aldığı Sinovac aşısını kullanacak. Diğer şirketlerle görüşmesi devam ediyor... 

Öyle ya da böyle Avrupa, Amerika, Japonya, Kanada, Çin, Asya’daki diğer bazı ülkeler aşı yaptıracak ama burada başka bir sorun var. Yoksul ülkeler ne olacak? Almanya Başbakanı Angela Merkel iki hafta önce bu konuyla ilgili açıklama yapmıştı: “Sadece Batı’nın değil yoksul ülkelerin de aşı olması lazım. Salgının bitmesi için dünyanın yüzde 60’ının aşıyı kullanması gerekiyor ki, sonuç alınsın” anlamına gelen sözleri vardı. 

Merkel, “yoksul ülkelerin koronavirüs aşısına erişimi konusunda endişeli olduğunu” söylemişti. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, G20 liderlerine yaptığı çağrıda yoksul ülkeler için aşı bağışı yapmayı, endüstriyel ortaklıklar kurmayı ve hatta fikrî mülkiyeti paylaşmayı önermişti. 

Dün BBC Türkçe’de yer alan bir haber aslında önemli bazı konulara ışık tutuyor. BBC Türkçe Reuters haber ajansının ulaştığı bazı iç yazışmalara yer verdi ve yoksul ülkelerde Covid-19 aşılaması için oluşturulan küresel yapılanma ya da kısa adıyla COVAX'ın başarısız olması ihtimalinin çok yüksek olduğunu ve bazı sorunlar giderilmediği takdirde 2024 yılına kadar milyarlarca insanın aşılanmamış olabileceğini belirtti.      

COVAX, 2021 yılının sonuna kadar çoğu Afrika, Asya ve Latin Amerika'da bulunan orta ve düşük gelirli 91 ülkeye en az 2 milyar doz aşı ulaştırarak, hastalık karşısında en korumasız insanların yüzde 20'sinin aşılanmasını sağlamayı hedefliyor. Fakat Reuters muhabirlerinin ulaştığı iç yazışmalara göre COVAX çalışanları, fon eksikliği, arz belirsizlikleri ve karmaşık sözleşmelerin yol açtığı bürokrasi gibi nedenlerle bu hedeflere ulaşmanın imkânsız olduğunu ifade ediyorlar...

COVAX projesine Dünya Sağlık Örgütü’yle birlikte hükûmetler, ilaç şirketleri, yardım kuruluşları ve diğer bazı uluslararası örgütlerden oluşan ve küresel aşılama kampanyaları örgütleyen Gavi-co adlı ittifak öncülük ediyor.

Ancak finansman bulunamazsa ve bürokratik engeller giderilemezse aşı bu yoksul ülkelere ulaşamayabilir. Bu da "korona hemen bitmez" anlamına geliyor!..  Çünkü yoksul ülkelerde doğru düzgün test kiti bile yok. Kaç vaka olduğu bilinmiyor. İnsanların kaçı koronadan ölüyor, o bile belirsiz!.. 

Reuters’in yazdığına göre COVAX AstraZeneca, Novavax ve Sanofi aşı adayları ile 400 milyon dozluk anlaşma yaptı ve daha fazla ısmarlama hakkı da sözleşmelerle garanti altına alınmış. Ancak işin mali boyutu var. 

Reuters bir doz aşının maliyetinin 5 dolar 20 sent olacağı varsayımını yazmış. Pfizer aşısının bir dozu 18,40-19,50 dolar, bir doz Moderna aşısı ise 25 ila 37 dolar arasında...

Bir diğer sorun da soğutma... Özellikle Afrika gibi sıcak yerlerde soğutma altyapısı yok. COVAX bununla ilgili bir çalışma da yapmış değil...

Zengin ülkelerin aşı olması kolay. Önemli olan, yoksul ülkeler ne zaman aşı olacak!.. Dünyada 2 milyar insan yoksul, hatta biraz zorlanırsa 3 milyar, "dar gelirli" standardındaki ülkelerde yaşıyor.

Yoksul ülkeler aşı olmadan koronanın tehdit olmaktan çıkmayacağını bilelim...