Ezan-ı Muhammedî bugüne kadar nasıl okundu?

 

Asr-ı saâdetten günümüze kadar, namaz vakitlerini bildirmek için okunan ezan-ı Muhammedî hakkında fıkıh ve ilmihal kitaplarında şunlar bildirilmektedir:

1. Ezân okumak, hicretten önce Mekkede, Mirâc gecesi başladı. Hicretin birinci senesinde, namaz vakitlerini bildirmek için emrolundu.

2. (Mevâhib-i ledünniyye)de diyor ki: (Hicretin birinci senesinde, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, Eshâb-ı kirâma sordu. Kimisi, namaz vakitlerini bildirmek için, Nasârâ/Hristiyanlar gibi nâkûs, yani çan çalalım dedi. Kimisi, Yahûdiler gibi boru çalınsın dedi. Kimisi de, namaz vakti ateş yakıp yukarı kaldıralım dedi. Resûlullah, bunları kabûl etmedi. Abdüllah bin Zeyd bin Sa’lebe ve hazret-i Ömer rüyada ezân okumasını görüp söylediler. Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” bunu beğenip, namaz vakitlerinde böyle ezân okunmasını emir buyurdu.)

3. (Mir’ât-ül haremeyn) kitâbının Medîne kısmında diyor ki: (Ezân okumak, hicretin birinci senesinde, Medînede başladı. Bundan önce, namâz vakitlerinde yalnız (Essalâtü câmi’a) denirdi. Medîne'de ilk ezân okuyan, Bilâl-i Habeşîdir. Mekke'de ise, Habîb bin Abdürrahmândır. Cuma namâzındaki birinci ezân, Hazret-i Osmânın sünnetidir. Önceleri, bu da câmi içinde okunurdu. Abdülmelik zamânında Medîne vâlisi olan Ebbân bin Osmân hazretleri minârede okuttu. Melik Nâsır bin Mensûr, yediyüz [700] senesinde, cuma ezânından önce, minârelerde salâtü-selâm okuttu. İsrâîl Peygamberleri, sabâh ezânından önce tesbîh okurlardı. Eshâb-ı kirâmdan Mesleme bin Mahled, Mısır'da vâli iken, ellisekiz [58] senesinde, Hazret-i Muâviye’nin emri ile ilk minâreyi yaptırıp, müezzin Şerhabîl bin Âmire sabâh ezânından önce salât verdirdi).

4. Beş vakit namaz ve kaza namazları için ve cuma namazında hatîbin karşısında, erkeklerin ezân okuması sünnet-i müekkededir. Vitir, bayram, teravih ve cenâze namazları için ezân ve ikâmet okunmaz. İkâmet, ezândan dahâ efdaldir. Ezân ve ikâmet, kıbleye karşı okunur. Okurken konuşulmaz ve selâma cevap verilmez. Konuşursa, her iksi de tekrar okunur

5. (Dürr-ül-muhtâr)da diyor ki: (Ezândan sonra salât ve selâm okumak, ilk olarak 781 senesinde, Sultân Nâsır Salâhuddînin emri ile Mısır’da başladı).

 6. (Tebyîn-ül-hakâık)da ve (Tahtâvî)de diyor ki: (Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem”, Bilâl-i Habeşîye, (İki parmağını kulaklarına koy! Böylece, sesin çok çıkar) buyurdu. Elleri kulaklara koyarsa iyi olur. Böyle yapmak, ezânın sünneti değil ise de, sesin çoğalmasının sünnetidir. Çünkü, rüyâda, melek okurken böyle yapmamıştır. Ezân okumak için değil, okumayı, sesi arttırmak için sünnet olmuştur. Çünkü, sesini yükseltir buyurularak, sebep gösterilmiş, hikmeti bildirilmiştir.