Dul aylığında ölen eşe göre değişen enteresan uygulamalar!
SGK’dan dul aylığı bağlanması şartları son derece basit tutulmuştur. Diğer yandan dul aylığı ölen eşin sigortalılık statüsüne göre değişiklik göstermektedir. Dul kalan eşe aylık bağlanması için muhtaçlık şartı aranmamaktadır. Dul aylığı, dul kalan hem kadın hem de erkeklere ödenmektedir.
Dul eşlerin evlenmesi nedeniyle dul aylığı kesilmekte, evliliğin herhangi bir nedenle son bulması hâlinde tekrar aylığa hak kazanılmaktadır. Ancak boşandığı eşiyle beraber yaşamaya devam ettiği tespit edilen eşlerin aylıkları kesilmekte, ödenmiş olan aylıklar kendilerine katmerli bir şekilde faizli olarak borç çıkarılmaktadır. Muvazaalı boşanmaların tespit edilmesi hâlinde ayrıca Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulmaktadır.
DUL AYLIĞI İÇİN GEREKEN GENEL ŞARTLAR
Genel olarak SGK (5510 sayılı) Kanun yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalıların hak sahibi dul eşine ölüm aylığı bağlanabilmesi için;
En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya,
SSK (4/1-a) sigortalıları için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş, olması şartları aranmaktadır. Ayrıca;
Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemleri tamamlanmamış,
Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş,
durumda iken ölen sigortalıların dul kalan eşlerine yazılı istekte bulunmaları hâlinde ölüm aylığı bağlanmaktadır.
SSK’LI VE BAĞ-KUR’LULARIN EŞLERİ İÇİN ÖZEL ŞARTLAR
Dul aylığı bağlanabilmesi için sadece SSK (4/1-a) sigortalıları için öngörülen her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartında; gerek ölen sigortalı tarafından, gerekse hak sahipleri tarafından yapılan tüm borçlanmalar bu şartların oluşmasında dikkate alınmamaktadır. Ancak, 01 Ekim 2008 tarihinden önce ölen sigortalıların 900 gün hesabında borçlanılan tüm süreler dikkate alınmaktadır.
Diğer yandan Bağ-Kur (4/1-b) kapsamında çalışan sigortalıların hak sahibi eşlerine aylık bağlanabilmesi için ölen sigortalıların genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekmektedir.
ÖLEN MEMURUN DUL EŞİNDEN 30 YAŞ BÜYÜK OLMASI
Emekli Sandığı Kanununa tabi olarak ölen eşten dolayı bağlanacak dul maaşında birçok değişik şartlar bulunmaktadır. Dul eşin de devlet memuru ya da Emekli Sandığı veya 4/1-c kapsamında kendi çalışmalarından dolayı emekli maaşı alması, bağlanacak dul aylığını etkilemektedir. Buna göre dul eş hem kendi görev veya emekli aylığını hem de dul aylığını birlikte alabilmekte ancak, bağlanan dul aylığı oranı %50’yi geçememektedir. Dul eşin SSK ya da Bağ-Kur kapsamında kendi çalışmalarından dolayı emekli maaşı alması durumunda ise bağlanacak dul aylığını belirtilen şekilde düşürmemektedir.
Emekli Sandığı mevzuatında dul eşlere ilişkin aranan enteresan hükümlerden biri de Emekli Sandığı sigortalısı (iştirakçi) karı veya koca eşinden 30 yaş veya daha büyük ise ölümünde eşine yarı nispette aylık bağlanmasıdır. Ancak evlenme akdi en az 10 yıl evvel yapılmış veya çocukları olmuş ise aylık tam olarak ödenmektedir.
TÜRK VATANDAŞLIĞINDAN ÇIKANLARIN DUL AYLIĞI KESİLİYOR
Emekli Sandığı mevzuatında dul eşlere bağlanacak aylıkların kesilmesini gerektiren hâller birçok açıdan SGK kanununda farklılık göstermektedir. Emekli Sandığı sigortalısı (iştirakçisi) karı veya koca eşten dolayı bağlanan dul aylığı Türk Vatandaşlığından Çıkma/Çıkarılma hâllerinde kesilmektedir. SSK ya da Bağ-Kur kapsamında dul aylığı alanlar için ise böyle bir şart bulunmamaktadır.
HARP MALULÜ İLE EVLENME HÂLİNDE DUL MAAŞI KESİLMİYOR!
Diğer yandan eşin evlenmesi hâlinde dul aylığı kesilmektedir. Ancak Emekli Sandığından dul aylığı alan eşin harp malulü ile evlenmesi hâlinde bu dul kadının aylıkları kesilmemektedir. Sonradan evlendiği eşinin ölümü nedeniyle, ikinci eşinden de ölüm aylığına hak kazanan dul eşe, bu aylıklardan tercih ettiği aylığı bağlanmaktadır. SSK ya da Bağ-Kur kapsamında dul aylığı alan kadınların harp malulü ile evlenmesi hâlinde ise aylıkları kesilmektedir.
DUL MAAŞI ALAN ÇALIŞMAYA BAŞLARSA MAAŞI KESİLMİYOR!
Emekli Sandığından dul aylığı bağlananların SGK kanununa göre 4/1-a, 4/1-b ve 4/1-c statüsünde çalışmaya başlamaları hâlinde aylıkları kesilmemektedir. Ancak, çalışılan statüye göre aylık bağlama oranları değişmektedir. Ayrıca çalışmaya başlayanların hangi sigorta kapsamında çalıştığına bakılmaksızın (ek 81. 84. madde kapsamında) yapılan ek/ilave ödemeleri, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ay başından itibaren kesilmektedir.