BES "Torba Kanun"da öngörülen değişiklik ve yenilikler

TBMM’ye “Devlet Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” adı altında yeni bir “Torba Kanun” intikal ettirildi.

Söz konusu kanunda öne çıkan değişiklik ve yenilikler bu yazımızda değerlendirilmiştir.

%30 BES DEVLET KATKISININ GEÇERLİLİK TARİHİ

Bireysel Emeklilik Sisteminde hâlen %25 olarak belirlenmiş olan devlet katkısı oranının %30’a yükseltilmesi suretiyle vatandaşların Türk lirası kullanımı ile daha fazla tasarruf yapmasının sağlanması hedeflenmektedir. Ancak %30’luk devlet katkısı geçmişe yönelik uygulanmayacaktır.

Bahse konu ‘Torba Kanun’un yürürlük tarihi itibarıyla uygulanmasına imkân sağlanmaktadır.

Diğer yandan devlet katkısının üst sınırı sebebiyle toptan bireysel emeklilik sistemine ödeme yapmak yerine, yapacağı ödemeleri yıllara bölerek sisteme yatıran katılımcıların, peşin hâlde toplu katkı payı ödemesini teşvik etmek ve bu tutar için alınabilecek devlet katkısı tutarını ise yıllara sari şekilde hesaplamanın sisteme girişi motive etmesi öngörülmektedir.

EMEKLİ OLMADAN BES’TEN PARA ÇEKME HAKKI

Mevcut düzenlemelerde katılımcılardan;

• En az 3 yıl sistemde kalanlar devlet katkısı hesabındaki tutarın %15’ine,

• En az 6 yıl sistemde kalanlar devlet katkısı hesabındaki tutarın %35’ine,

• En az 10 yıl sistemde kalanlar devlet katkısı hesabındaki tutarın %60’ına,

hak kazanmaktadır. Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat veya malûliyet nedeniyle ayrılanlar devlet katkısı hesabındaki tutarın tamamına hak kazanmaktadır. 

Yeni yapılan düzenlemelerle birlikte ise konut alımı, evlilik, eğitim ve benzeri özellik arz eden durumlarda ihtiyaç duyulabilecek tasarrufların bireysel emeklilik sistemi çatısı altında biriktirilerek kullanılabilmesine imkân verilmesi amaçlanmaktadır.

Bu itibarla, BES'te belirli bir süre bulunmuş katılımcılara kısmen ödeme alma imkânı sağlanmaktadır. Ayrıca, kısmen ödeme alan katılımcıların, kısmen ödeme alınmasını müteakip belirli bir süre için sistemden ayrılmasının önlenmesi ve bu sayede katılımcıların sistemde tutundurulmasının sağlanması da amaçlanmaktadır.

YENİ EMEKLİLİK ZAMLARINA İLİŞKİN YASAL DAYANAK

Emeklilik aylıklarına ilişkin 01/01/2022-30/06/2022 tarihleri arasındaki dönem için uygulanacak olan zam oranları belirtilen kanun teklifi ile yasal dayanağa kavuşturulmaktadır. Buna göre SGK (5510) sayılı Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca gelir ve aylık ödemesi yapılanlara 1.500 TL olarak öngörülen aylık asgari ödeme tutarı 2.500 TL'ye yükseltilmektedir. Yanlış anlamalara mahal vermemek için bu yeni taban aylığın emekli sigortalılar için geçerli olduğunu, dul ve yetimlere ayrı ayrı 2.500 TL ödenmesinin söz konusu olmadığının altını çizelim.

Diğer taraftan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarım Kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşme ile kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinde 01/01/2022-30/06/2022 tarihleri arasındaki dönem için uygulanacak olan artış oranı %5 yerine %7,5 yapılmakta ve bu oranın aynı döneme ilişkin enflasyon farkı ödemesinde de dikkate alınması sağlanmaktadır.

VERGİDE YÜRÜTMENİN DURDURULABİLMESİ İÇİN TEMİNAT ŞARTI

Kanun teklifinde Danıştay veya idari mahkemeler, idari işlemin uygulanması hâlinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, yürütmenin durdurulmasına karar verebilmekte olup, bu kararların esasen teminat karşılığında verilmesi gerekmekle birlikte; durumun gereklerine göre teminat aranmayabilmekte olduğu, vergi kanunları uyarınca iade talep eden mükelleflerin taleplerinin gerekli şartları taşımaması nedeniyle kabul edilmemesi veya vergi incelemesi sonucu yerine getirileceğinin bildirilmesi nedeniyle meydana gelen uyuşmazlıklarda verilen yürütmeyi durdurma kararları üzerine iade yapılmakta ve yapılan incelemeler sonucunda bu iadelerin haksız yere alındığı yönünde tespit yapıldığında iade edilmiş tutarların büyük çoğunluğunun geri alımı sağlanamadığı tespitlerinden hareketle yeni düzenleme yapılmaktadır.

Buna göre İdari Yargılama Usulü Kanununa eklenen yeni hüküm ile vergi kanunları uyarınca iadesi talep edilen vergilere ilişkin olarak açılan davalarda, dava konusu edilen tutarın %50'si oranında teminat alınmadan yürütmenin durdurulması kararı verilememesi yönünde düzenleme yapılmaktadır. Bu düzenleme ile birlikte haksız iadelerin önüne geçilebilmesi amaçlanmaktadır.

Diğer yandan, Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan değişikliklerle üreticinin ve ihracatın desteklenmesi amaçları doğrultusunda, bu faaliyetlerden elde edilen kazançlara kurumlar vergisi oranının indirimli uygulanması ve yatırım fonlarından elde edilen kâr paylarının kurumlar tarafından iştirak kazançları istisnasına konu edilmesi sağlanmaktadır.