Türk dünyasını bekleyen “alfabe” karmaşası!

A -
A +
Türk dünyasının en büyük ve ortak kâbusu hiç şüphesiz alfabe problemi olmuştur! Türk dünyasında bugün Kırgızistan dışında Latin alfabesine geçmeyen ülke kalmadı. En son Özbekistan Devlet Başkanı Şevket Mirziyoyev imzaladığı kararname ile Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçme kararı aldı. Daha önce de Kazakistan böyle bir adım atarak 2023 yılında bütünüyle Latin alfabesine geçme kararı almıştı. Şimdi Kırgızistan Devlet Başkanı Sadır Caparov’dan da böyle müjdeli bir haber bekliyoruz. Tarih boyunca öyle çok alfabe değişikliği yaşandı ki bu kültür ve medeniyet tarihinin, kültürel mirasın nesilden nesile aracısız aktarılmasında pek çok sorunun yaşanmasına sebep oldu. Pamukkale Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bilge Özkan Nalbant’la konuştum ve "Türk milleti bugüne kadar toplam kaç alfabe kullandı?" diye sordum: “Türk dilinin tarihî sürecinde ticari, kültürel, dinî vb. sebeplerle bu dilin yazımında Köktürk, Mani, Soğut, Uygur, Brahmi, Tibet, Süryani, İbrani, Grek, Arap, Kiril, Latin asıllı alfabeler Türk diline çeşitli düzeyde uyarlanmış şekilleriyle kullanılmıştır.Bunların içinde Köktürk alfabesinin Türklerin kendine ait bir yazı sistemi olduğu genel kabul görmüştür. Aslında Yenisey Yazıtları’nda 100'ün üzerinde olan damga (harf) sayısı, Orhun Yazıtları’nda 38 damgaya düşmüştür."Bilge Hocam, önemli olan harf sayısının çokluğu mudur?“Yenisey Yazıtları'ndaki harf kalabalığına karşılık Köktürkler döneminde harf sayısı azaltılmıştır. Harf sayısının düşürülmesi yazı sisteminin de gelişmişliğini gösterir. Nitekim Yenisey döneminde sağlanamayan Türk birliği, Köktürkler döneminde sağlanmış ve devlet sistemi oturmuş, alfabe birliği sağlanmıştır. Alfabe sistemlerinde temel olan harf kalabalığı değil, karşılıklı anlaşılabilirliktir.”Peki, bugün Türk Keneşi ülkeleri birer birer Latin alfabesine geçerken neye dikkat edilmeli?“Bugün Türk dünyasında tartışılan alfabe birliği ve Latin alfabesine geçme süreci bu bağlamda değerlendirilmeli, Türk dünyası Latin alfabesine geçerken anlaşılabilirliği zorlaştıran harf kalabalığından kendini kurtarmalıdır. Latin alfabesine geçme süreci içinde Türk Cumhuriyetleri kendi ağızlarına has birçok harfi yazı sistemine sokmaya çalışmaktadır. Bu durumu Rus siyaseti ve yanlıları da alttan alta desteklemekte ve ortalığı karıştırmaktadır. Türk Dünyası karşılıklı anlaşılabilirliği zorlaştıran bu alfabe kalabalığı oyununa gelmemeli Türkiye’nin kabul ettiği 29 harflik alfabe sistemine olabildiğince riayet etmelidir."Peki bu oyuna gelindiğini varsayalım, ne gibi problemler bizleri bekliyor olacak?“Aksi takdirde Latin alfabesine geçmenin bir anlamı olmayacak ve Rusların kabul ettirdiği Kiril alfabesiyle Batı Türkistan’ı, Çinlilerin Uygurlara kabul ettirdiği Arap alfabesiyle Doğu Türkistan’ı ve Latin alfabesini kabul eden Türkiye Cumhuriyeti’ni birbirinden koparan bu alfabe oyununa tekrar düşülecektir.Tehlikenin başka bir yönü de Türk Cumhuriyetlerinde kabul edilen fazla sayılı ve Türkçenin ses sistemine uygun olmayan çeşitli harf şekillerinin yazı sistemlerine girmesi sonucu yeni matbaa sistemlerinin oluşturulması hususudur.  Türk dünyasını boşu boşuna bu kargaşanın içine atmanın kimlerin işine geleceği unutulmamalı Türk boyları bir an önce 'boyculuk' telaşını bir kenara bırakıp boylar üstü olan 'Türklük' bilincine sahip çıkmalıdır..." Bilge Hoca’nın bu haklı uyarısı umarız ki Türk Konseyi’nin de gündemindedir ve bu alfabe konusu için bir Türkoloji Kongresi düzenlenmesi gelecek için çok önemli bir adım olacaktır...
UYARI: Küfür, hakaret, bir grup, ırk ya da kişiyi aşağılayan imalar içeren, inançlara saldıran yorumlar onaylanmamaktır. Türkçe imla kurallarına dikkat edilmeyen, büyük harflerle yazılan metinler dikkate alınmamaktadır.