AK Parti’nin 18 yılı

Dün, AK Parti’nin 18. kuruluş yıl dönümüydü.

AK Parti, 14 Ağustos 2001’de kurulduğunda “dünyada eski düzenin yıkıldığı ama yerine yenisinin kurulamadığı” tartışmaları revaçtaydı.

Ancak, küreselleşmenin yönü ve yönelimine ilişkin olarak yapılan öngörülerde “küresel yönetişime doğru bir gidiş” yaşandığını söyleyen “iyimserler” çoğunluktaydı.

Uluslararası kurumların ve uluslararası hukukun küresel yönetişimde belirleyici olacağını söyleyenler azımsanamayacak bir ağırlığı teşkil etmekteydi.

İyimser çoğunluğu oluşturanlar; Huntington’un “medeniyetler çatışması” tezinden daha çok, Fukuyama’nın “liberalizmin zaferi” yaklaşımına yakındı.

Çok kültürlülük tezleri üzerinden demokratik çoğulculuğun galip geleceğine inananlar hiç de az değildi.

Ulus devletlerin etkinliğinin azaldığı dolayısıyla, “sınırı olmayan bir dünyaya” doğru gidişin hızlanabileceği yorumları rağbet görüyordu.

AK Parti’nin kurulmasının üzerinden bir ay geçmeden 11 Eylül saldırılarının gerçeklemesiyle birlikte; bir anda “hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı” görüşü tüm alanları kapsayıverdi.

Gerçekten de bugün içinde bulunduğumuz küresel sistemin gidişatına bakıldığında, 2000’lerin başındaki “iyimserlerin” beklentilerinin hiçbiri gerçekleşmedi.

Dünya siyaseti ve küresel sistem çok daha çatışmacı bir hâl aldı. Küreselleşmenin olumlu olarak pazarlanan tüm bileşenleri, “krizleri” daha da derinleştirdi.

Batılı demokrasilerde “sokak hareketleri” ve aşırı uçlarda konumlanmış siyasi partiler küreselleşme karşıtlığı üzerinden gelişti, büyüdü.

Siyasin merkezini oluşturan ve güçlü bir geçmişe sahip olan geleneksel partiler hem küçüldü. Hem de değişimi yönetemedikleri için radikal siyasi hareketlerin göç karşıtlığı ve yabancı düşmanlığı gibi siyasi söylemlerine yaklaştılar.

           ***

2000’lerin başında Türkiye ise, uzun dönemdir giderek derinleşen ekonomik ve siyasi krizin içerisindeydi. Siyasi alan, vesayetçi çıkar gruplarının kesintisiz müdahalesinin sonucunda parçalanmış, siyasi partiler kırılganlaşmış ve güçsüzleşmişti. Siyasette temsil krizi ve siyasi boşluk, ülke yönetiminde ise yönetilebilirlik sorunu bulunmaktaydı.

Dolayısıyla AK Parti böyle bir küresel ve yerel siyasi konjonktürün içinde doğdu.

AK Parti, kuruluşundan itibaren 17 yıldır kesintisiz iktidarda. 2023’e gelindiğinde 21 yıldır iktidarda olacak.

17 yıla sığdırılan 15 seçimden birinci parti olarak çıktı. Bütün seçimlerde en yakın rakibi ile arasındaki oy oranı farkını sürekli korudu. İlk girdiği seçimlerde elde ettiği oy oranının altına hiç düşmedi.

Tüm bu açılardan bakıldığında AK Parti, Türkiye siyasetinde 14 Mayıs 1950’de demokrasiye geçilmesinden bu yana kesintisiz en fazla iktidarda kalan parti olma özelliği gösteriyor. Dolayısıyla Türkiye ve hatta dünya siyasetinde, “istisnai bir parti” olma özelliğine sahip.

Dünyada siyaset literatüründe AK Parti gibi uzun dönem iktidarda kalan “hâkim parti”ler var. Ancak, aynı liderle, demokratik bir sistemde, bu kadar uzun dönem seçim kazanan parti bulunmuyor.

AK Parti’nin iktidar olduğu dönemde, küresel ve bölgesel düzlemde yıkıcı türbülanslarla, ülke içinde ise iç ve dış müdahalelerle yüzleşmek zorunda kaldı. Tüm bu alanlarda mücadelesini sürdürürken, siyasal ve toplumsal değişimin yönünü iyi okuduğu için iktidarını koruyabildi.

AK Parti gibi uzun dönemli iktidarda kalan hâkim partilerin hâkimiyetini devam ettirebilmeleri için literatürde öne çıkan dinamikler bulunmaktadır.

Bunlar; kendi iç elitlerinin ve siyasi seçkinlerinin dönüşümünü sorunsuz sağlaması, taban eğilimlerine karşı duyarlılığını koruması, uluslararası alanda yaşanan dönüşümlere ve siyasetin yeni gereklerine karşı hazırlıklı olması, karizmatik liderlik sonrasına yönelik olarak, partinin kurumsal yapısını güçlendirmesi, ekonomik ve siyasi istikrarı sürekli kılması ve muhalefet partilerinin kendisine karşı birleşmesini önleyecek ittifak yapılarını devreye sokması…