Kozlar kimin elinde?

Dünyanın en büyük iki ekonomisi ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşı tırmanıyor. 1 Haziran’da 200 milyar dolar değerindeki Çin’den ithal edilen ürünlere uygulanan gümrük vergisi oranını %25’e yükselten ABD doymadı. ABD Başkanı Trump, Çin ile anlaşma sağlanamaması durumunda ek gümrük vergilerini 300 milyar dolar daha arttıracağım, diyor. Yani 500 milyar dolarlık ürün vergi kapsamına alınmak üzere. Peki bu vergileri kim ödüyor? ABD şirketleri... Kim kazanıyor? ABD bütçesi... Kim kaybediyor? ABD halkı... Günlük hayatta kullandığı ürünlerin fiyatları için daha fazla ödeme yapmak zorunda kalıyorlar. Sonuç: Trump kendi halkını soyuyor! ABD’de mayıs ayında 175 bin artış beklenen özel sektör istihdamı 27 bin artarak son 9 yılın en kötü sonucunu sergiledi. KOBİ’ler ve inşaat sektörü yoğun şekilde işçi çıkarıyor. Sanayi üretimi, imalat endeksleri, kapasite kullanım oranı düşüyor. Özetle: ABD ekonomisi yavaşlıyor, hem de hiç beklenmedik şekilde.

Çin’in elinde 3 büyük koz var. Birincisi devreye girdi. ABD’nin 17 eyaletinin en büyük gelir kaynağı olan soya fasulyesi ithalatı durduruldu. Çin Amerika’dan yılda 94 milyon ton soya fasulyesi alıyor, buna karşılık 20 milyar dolar ödüyordu. Alım kesilince çiftçilerin malları elinde kaldı, borçlarını ödeyemez duruma düştüler. Çin ikinci kozunu masaya sürdü. Nadir toprak elementleri satışı yapmayacağını duyurdu. Küresel nadir toprak elementi rezervinin %36’sı 22 milyon tonla Çin’in elinde bulunuyor. 17 nadir toprak elementi var. Genelde toprak altında düşük küçük rezervler hâlinde bulunuyorlar. Ancak nadir toprak elementlerini ‘nadir’ yapan, rezervlerin azlığı değil bu elementleri işlemenin maliyetinin yüksek olması. Bu elementler, akıllı telefonlardan bilgisayarlara, elektrikli otomobillerden yüksek teknolojili savaş uçaklarına ve uydulara kadar çok geniş bir alanda imalat süreçlerinin önemli bir parçası hâline gelmiş durumda. Çin’in işlenmiş element ihracatını durdurması durumunda ABD’de birçok sektör üretim yapamaz hâle gelecek. En büyük darbeyi bu elementleri yoğun şekilde kullanan ABD savunma sanayii firmaları yiyecek. Patriot füzelerinin imalatçısı olan Rytheon ile F-35 gibi savaş uçaklarını üreten Lockheed Martin nadir toprak elementlerine, füze güdüm sistemlerinin ve sensörlerin üretimi için şiddetle ihtiyaç duyuyor. Dünyanın en değerli şirketlerinden Apple ise bu elementleri iPhone’ların kameralarında ve hoparlörlerinde kullanıyor. Nadir element satışı kesilirse ABD’de savunma sanayii stop eder.

Çin’in elindeki üçüncü büyük koz ABD tahvilleri.. Çin ticaret savaşlarının başlamasıyla birlikte tahvil stokunu 1 trilyon 120 milyar dolarla son iki yılın en düşük seviyesine indirdi. Çin, ABD ile ticaret savaşları konusunda ay sonunda yapılacak G20 zirvesinde uzlaşma sağlayamazsa elindeki ABD tahvillerinin önemli bir bölümünü satacak. Bu durumda diğer ülkelerle kurumsal yatırımcılar ve fonlar daha fazla zarara uğramamak için bu furyaya ister istemez katılacak.. Biliyorsunuz tahviller satılınca faiz yükseliyor, ama getirileri azaldığı için zarar yazılıyor. Böyle bir tablo ABD’ye olan güvenin sarsılmasına yol açar. Borçlanarak ekonomisini döndüren ABD yeni borçlanmayı nasıl yapacak? Dünyanın süper gücü Amerika borç içinde yüzüyor. Devletin borcu 22 trilyon dolarla tarihî rekorunu kırdı. Borcun 16,2 trilyon doları hazineye ait, 5,8 trilyonu hükûmetler arası borçlardan oluşuyor. Kozlar Çin’in elinde, vergi blöfü tutmayan kısa sürede geri adım atmak zorunda. Aksi hâlde ekonomi ağır darbe yiyecek. Kendi de altında kalacak.