Cuma namazının farzları

 

Hanefî mezhebinde Cuma namazının farz olabilmesi için iki çeşit şart vardır:

Cuma namazının vücûb şartları yoksa, namaz sahîh olur; ama edâ şartlarından biri yoksa, Cuma namazı sahîh olmaz.

 

 

Cuma namazının vücûb şartları 9’dur:

1- Mukîm olmak, seferî olmamak. 2- Sağlam olmak, hasta olmamak. 3- Hür olmak. 4- Mahpus olmamak. Düşmânın yakalama korkusu olmamak.

“Memûr ve işçi köle sınıfındandır, hür değildir” demek yahut onları mahkûm (hapis) durumuna sokmak yanlış olur. Memûr, işçi, “Başka zaman o kadar fazla mesâî yapayım” veya “Maâşımdan kes” diyebilir. Yani bir uzlaşma olabilir. Böyle bir uzlaşmaya yanaşmayan âmir, vakit namazlarını da kıldırmayabilir. Patron kıldırmıyor diye namazın farz olması kalkmış olmaz. Zarûret olursa, gerekirse iki namazı cem eder, yine namazını kazâya bırakmaz. Cumaya kesin gönderilmezse, cumanın farz olması kalkmış olmaz, o zaman o günkü öğle namazı kılınır. Hiçbir patronun namaza mâni olmaya hakkı olmaz. Namaz vakti kadar ücretinden kesebilir veya fazla mesâî yaptırır.

5- Âkıl ve bâliğ olmak. 6- Kör olmamak. Gözleri görmeyene, yardımcısı olsa da cuma namazı kılmak farz değildir, fakat yardımcı olmadan kendisi câmiye gidebiliyorsa, o zaman farz olur. (Seâdet-i Ebediyye)

7- Yürüyebilmek. Arabası olsa bile felçliye, ayaksıza farz değildir. 8- Erkek olmak. Cuma namazı kadınlara farz değildir. 9- Çok yağmur, kar, fırtına, çamur, çok soğuk olmamak.

 

 

Cuma namazının edâ şartları 7’dir:

1- Namazı şehirde kılmak. Bugün, muhtârı veya jandarması bulunan köyler şehir hükmündedir. 2- İzinli olarak kılmak. [Gayr-i müslim ülkelerde, cemâatin seçeceği imâm, Cuma namazını kıldırır. Cumanın kabûl olması şüpheli olan yerlerde, Cuma namazının son sünneti ile vaktin sünneti arasında dört rekat zuhr-i âhir [son öğle] namazı kılmalıdır.] 3- Cuma namazını, öğle namazının vaktinde kılmak.  4- Vakit içinde hutbe okumak. 5- Hutbeyi namazdan önce okumak. 6- Cuma namazını cemâat ile kılmaktır. İmâmdan başka, Hanefî mezhebinde 3, Mâlikî mezhebinde 12, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerinde 40 erkek gerekir. 7- Câmi herkese açık olmak. Kapıyı kilitleyip içeride kılmak câiz olmaz.

Ezân okunurken ve Cuma vaktinde alışveriş yapmak mekrûhtur. Alışverişin kendisi helâldir. Yani alınan mâl mekrûh değil, helâldir; fakat Cuma vakti ve ezân okunurken alışveriş yapan, mekrûh işlemiş olur. (Dürer)

Cuma günü öğle ezânından imâm selâm verinceye kadar olan zaman arasında alışveriş yapmak mekrûhtur; ama iş gereği, dükkân kapatılmayıp Cuma namazı farz olmayan çocuklar alışveriş yapsalar, câiz olur.

Cuma namazı kılınmayan, mezrâ denilen köylerde ve İslâmiyet ile idâre edilmeyen yerlerde, öğle namazı kılarken ikâmet okunur. (Reddül-muhtâr)

Cuma kılınmayan, mezrâ denilen küçük köylerde cemâatle öğle namazını kılmak câizdir. (Fetâvâ-i Abdurrahîm)

[Yarın da inşâallah, Cuma namazının kaç rekat olduğu ve nasıl kılındığı üzerinde duralım.]