Sizin aileniz hangi tip?

Millî Eğitim Bakanlığı tarafından okul öncesi dönem için hazırlanmış Aile Destek Eğitim Rehberinde aile tipleri anlatılıyor. Yedi farklı başlık altında incelenen bu aile tiplerini açıklamaya çalıştım. Okuduktan sonra hangi kategoriye girdiğinize kendiniz karar verebilirsiniz.

 

1. Otoriter Aile

 

Bu ailelerde anne babalar aşırı kontrollüdür ve çocuklarıyla kurdukları ilişkiler seviyelidir. Kuralların uygulanmadığı zaman cezalar otomatik olarak devreye girer ve bir açıklama yapılmaz. “Niçin?” sorusuna genelde “Çünkü öyle olması gerekiyor!” şeklinde cevap verilir. Bu tür ailelerde yetişen çocuklar dışa bağımlı, öz güveni düşük ve zayıf karakterli olarak yetişirler. Bir yetişkin olduklarında çevrelerinde kendilerini yönlendirecek bir otorite aramaya devam ederler.

 

2. İlgisiz Aile 

 

Bu aile tipinde çocukların istekleriyle ilgili bir sınırlama yoktur ama istek ne kadar güçlü olursa olsun aile kayıtsız kalır. Saldım çayıra kıvamında yaşanan ilişkilerde çocukların ihtiyaçları görmezden gelinir. Anne ve babanın şiddetli geçimsizliği de çocuklara ilgiyi azaltan faktörlerdendir. Veya şöyle de söylenebilir; Çocuklarıyla uğraşmayan anne babalar birbirleriyle uğraşmaya başlarlar. Bu tür aile ortamında büyüyen çocuklar saldırgan, öz güveni düşük ve hareketlerinde tutarsız olurlar.

 

3. Aşırı Hoşgörülü Aile

 

Tek çocuklu ailelerde veya geç kalan doğumlarda bu tür aile tipine daha çok rastlanır. Bu ailelerde çocukların her türlü isteği hiçbir filtreden geçirilmeden yerine getirilir. Sınırlar kaldırılır, özgürlüğün sınırları ufka doğru çekilir. Tablet ve cep telefonu çocuk konuşmaya başladığında alınır, çocuk ailesiyle konuşmamaya başladığındaysa pişman olunur. Bu aile ortamında yaşayan çocuklar doğru ve yanlışı ayırt edemeyen, tehlikenin sınırında yaşayan ve sorumsuz bireyler olarak yetişirler.

 

4. Tutarsız Aile

 

Bu tip ailelerde ne zaman ne yapılacağı belli değildir. Bir gün çocuk elinde tabletiyle on saat geçirir ve kimse ses çıkarmaz. Ertesi gün tabletle oyunun onuncu dakikasında baba birden bağırmaya başlar. Bu ailelerde çocuklar onaylanan ve onaylanmayan davranışın ne olduğunu kestiremezler. Mesela çocuğa 10 yaşında babası tarafından cep telefonu alınır ama anne cep telefonunu yasaklar. Bu aile ortamında yetişen çocuklar insanlara güvenemez, karar vermekte zorlanır ya çok dik kafalı ya da boyun eğici olabilir. Yani denge bir türlü sağlanamaz.

 

5. Aşırı Koruyucu Aile 

 

Bu ailelerde gözler hep çocukların üzerindedir. Çocukların yolundaki bütün engeller kaldırılır ve en ufak sendelemede hemen koluna girilir. Bu aile ortamında yetişen çocuklar karar veremeyen, kendisini savunamayan ve otokontrolünü sağlamakta zorluk çeken bireyler olarak yetişirler. Korunaklı alanın dışına çıktıkları anda tökezler ve kollarına girecek birisini ararlar. Etrafta kimseyi bulamayınca da bunalıma girerler.

 

6. Mükemmeliyetçi Aile

 

Bu tutuma sahip ailelerde çocuklar yeteneklerine bakılmaksınız, her alanda başarılı olmaları için zorlanır. Bale kursundan matematik dersine, karateden piyanoya hep bir koşuşturma vardır. Çocuklarını bir proje olarak gören bu tip anne babaların hayattaki en büyük amacı çocuklarının birçok alanda başarılı olmasıdır. Beklentilerin zirve yaptığı bu aile ortamında, çocuklar kaygılı ve öz güveni düşük olarak yetişirler. Değersizlik hissi ve başarısızlık korkusu erken yaşlardan itibaren çocukların içine siner ve sonra da kolay kolay çıkmaz.

 

7. Demokratik Aile

 

Ebeveynlerin hoşgörülü, güven verici ve destekleyici tutuma sahip olduğu aileler demokratik aile olarak tanımlanır. Çocuklarla sıcak ve güven üzerine bir ilişki kurulur. Bu tip ailelerde anne babalar çocuklarına güvenir ama yaş özelliklerini asla unutmazlar. Ev içinde kurallar ve kurallara uyulmadığı takdirde ne tür yaptırımlar olacağı nettir. Kuralların net olması ve aile içi rutinlerin oluşturulması çocukların ihtiyaç duyduğu güven ortamını sağlar. Bu tip ailelerde yetişen çocuklar kendine güvenen, uyumlu, bağımsız ve sorumluluk sahibi bireyler olarak yetişirler.